با شنیدن اسم روزگار چه چیز به ذهنت می رسد؟

هر کدام از ما تصوری از آن داریم

یکی یاد اتفاقات زندگی اش می افتد، یکی یاد آهنگی، یکی یاد متن و عکس نوشته ای و…

روزگار دوره ای از زمان است که گذشتگان آن را گذرانده اند و همه ی ما آن را می گذرانیم و بسیاری از آن دل خوشی ندارند

روزگار چیزی است که در گذر است و زمانی روی خوشش را به ما نشان می دهد که به درستی بدانیم چیست و متوجه شویم برای چه چیز زندگی می کنیم و کارهای لازم را برای داشتن یک زندگی خوب انجام دهیم

بیا منطقی به آن نگاه کنیم، روزگار با هیچ کس مشکل شخصی ندارد، روزگار روزگار است، طبیعت خاص و مختص به خودش را دارد، گاهی خوب است, گاهی بد، گاهی آرام است, گاهی نا آرام و تلخی و شیرینی های خودش را برای همه ی ما دارد و مانند چرخ و فلکی که در آن نشسته ایم در گردش است در حالت های مختلف, ساعت ها و یا روزهایی بالا هستیم و ساعت ها و روزهایی پایین و به گفته ی امام علی(ع): “چگونه بر حال خود باقى مانى حال آنکه روزگار احوال تو را دگرگون مى کند!؟”؛ این توانایی مدیریت هر یک از ما در شرایط مختلف زمانه است که کمک می کند با آن کنار بیاییم و آن را به خوبی بگذرانیم

در این چرخش روزگار, لحظه های زندگی و اتفاقات زندگی روزمره, چه خوب ها و چه بدهایش مانند نُت های موسیقی هستند که هر کدام حسی به ما می دهند، باید بلد باشیم همه ی آنها را با هم به درستی بنوازیم تا موسیقی خوبی نواخته شود که نه تنها حال خودمان را خوب کند بلکه حال اطرافیان مان هم با شنیدن صدای آن خوب شود

گاهی روی خوش زندگی از خودمان شروع می شود، گاهی که نه, بیشتر اوقات و این به نظرم یکی از بزرگترین کشف های بشر است که همه ی ما قابل تغییر هستیم و می توانیم حال خودمان و اطرافیانمان را خوب کنیم

سخت بودن این کار به خاطر عادت های منفی است که به دست و پای فکر و باور و نگرش هایمان بسته می شوند، گاهی خودمان می بندیم، گاهی اتفاقات و گاهی افراد مختلف و شرایط و محیط و رسانه ها

باید هنر کنار آمدن با روزگار و گذراندن زندگی را بلد باشیم، خودمان باشیم، موضوعات مهم را در زندگی از همه بیاموزیم و قواعد آن را بلد شویم، درست فکر کنیم، درست تصمیم بگیریم، درست عمل کنیم، قدر لحظه لحظه های روزهای عمرمان را بدانیم و مسیر منحصر به فرد خود را با هیجانی که دارد ادامه دهیم

روزگار همین است، بد و بیراه گفتن به آن هم در شرایط دشوار فایده ای ندارد

گفته اند روزی یکی از یاران امام هادی(ع) که بر اثر برخورد با حیوانی صدمه دیده بود به نزد ایشان رسید و با اشاره به زخم‌هایی که برداشته بود به روزگار بد می‌گفت. آن حضرت خطاب به او سخنی به این مضمون گفت: “روزگار را ملامت نکن زیرا همه ی حوادث عالم به دست خداوند است و روزگار هیچ نقشی در پیدایش امور ندارد و غیر خداوند به گونه ی مستقل در زندگی مردم موثر نیستند و نیز فرمودند: لاتَعُدْ و لاتَجْعَل للایام صنعاً فی حکم الله؛ یعنی برای روزگار اثر و نقشی در حکم خداوند به حساب نیاور و قرار مده”. آن شخص با شنیدن سخنان امام به واقعیت امر آگاه شد و توبه کرد

با توجه به داستان بالا, در خوشی های روزگار و زندگی باید زیاده روی نکنیم و در سختی های آن باید موضوع را بیش از پیش سخت نگیریم “مصیبت براى کسى که صبر مى کند یک مشکل بیش نیست ولى براى کسى که بى تابى و بی‌طاقتی مى کند دوتاست/ امام هادی(ع)”

اتفاقاتی که در زندگی مان می افتند و برایمان از طرف خداوند مقدّر شده اند که بیفتند را بپذیریم و حکمت آنها را متوجه شویم “مقدّرات چیزهایى را که به ذهنت خطور نمى کند نشانت مى دهد/ امام هادی(ع)”

این موضوع را بپذیریم که “دنیا بازارى است, گروهى در آن سود بَرَند و گروهى دیگر زیان ببینند/ امام هادی(ع)”

راز توانگری را بدانیم “توانگرى آن است که تمنایت کم باشد و به آنچه تو را بسنده است خرسند باشى و فقر یعنى سیرى ناپذیرى نفس و نومیدى شدید/ امام هادی(ع)”

برای داشتن یک زندگی خوب به آنچه برای خودمان است قانع باشیم، توقع بیش از حد نداشته باشیم و در چیزی طمع نکنیم “هر کس بیش از اندازه و حق خودش بخواهد او به محرومیت شایسته تر اسـت. از حدّ خود تجاوز نکن و روزگار را در کار خدا دخیل مدان. طمع خصلت بدى است/ امام هادی(ع)”

خواسته هایمان^{*اهداف، رویاها و آرزوها*} باید کم و برای خودمان باشند نه آنچه دیگران به روش های مختلف به ما اقناع می کنند که باید آنها را داشته باشیم “بى نیازى در کمى آرزو و رضایت به چیزى است که تو را کفایت مى کند/ امام هادی(ع)”

اگر کسی به چیزی رسیده است حسادت نکنیم و از طرفی خودخواه نباشیم “حسد خوبی ها را از بین مى برد و خودخواهى دشمنى و بیزارى مى آورد/ امام هادی(ع)”

در مسیر زندگی به هر موفقیتی که رسیدیم خودبین و مغرور نشویم “خودبینى و غرور آدمی را از دانش جویی علوم باز مى دارد و به سمت حقارت و نادانى مى کشاند و به تحقیر دیگران و جهل و ناسپاسى و انکار حق فرا مى خواند. کسى که از خود راضى باشد ناراضیان و دشمنانش و خشم‌گیران و بدگویان از او فراوان شوند/ امام هادی(ع)”

قدر داشته هایمان را در زندگی بدانیم، از آنها مراقبت کنیم و شکرگزار خداوند باشیم تا آن داشته ها ماندگار باشند و بیش از پیش شوند “نعمت ها را با برخورد درست باقى نگه دارید و با شکر نعمت ها اسباب فزونى آنها را فراهم آورید- استفاده ی درست از نعمت سبب دوام آن و شکر نعمت سبب فزونى آن است/ امام هادی(ع)”

نیت خوب داشته باشیم تا نتیجه ی آن را ببینیم “هر که خوش نیت باشد روزی اش افزایش می‌یابد/ امام محمد باقر(ع)”

در مسیر خود در زندگی خیر و خوبی همه را بخواهیم تا به شادی برسیم “هر که بذر خوبى بکارد شادمانى بدرود و هر که تخم بدى بیفشاند پشیمانى مى درود/ امام هادی(ع)”

زندگیِ پس از این زندگی مان را فراموش نکنیم، به مال و منال دنیا دو دستی نچسبیم و دست بخشش داشته باشیم، همچنین قیمت فضایی و بالا بر روی محصولاتمان^{*کالا یا خدمات*} نگذاریم و انصاف داشته باشیم “مردم در دنیا با اموال سر و کار دارند و در آخرت با اعمال. همانا خداوند دنیا را جایگاه بلاها و امتحانات و مشکلات قرار داد و آخرت را جایگاه نتیجه گیرى زحمات, پس بلاها و زحمات و سختى هاى دنیا را وسیله ی رسیدن به مقامات آخرت قرار داد و اجر و پاداش زحمات دنیا را در آخرت عطا مى فرماید/ امام هادی(ع)”

در انجام کارهای خود کوتاهی نکنیم و اگر کوتاهی کردیم با تصمیم قاطع آنها را جبران کنیم “افسوس خوردنِ کوتاهی در انجام دادن کار را با تصمیم‌گیری جدى و تدبیر جبران کن/ امام هادی(ع)”

در زندگی دوراندیش بودن خیلی مهم است، در تصمیم های خود و انجام کارها دوراندیش باشیم تا در زندگی افسوس نخوریم “افسوس های ناشی از کوتاهی نمودن در کار را به یاد آر و دوراندیشی را در پیش گیر/ امام هادی(ع)”

فرصت هایی که در فواصل مختلف زندگی برایمان پیش می آیند را از دست ندهیم “مبادا فرصت های به دست آمده را از دست بدهی که در این میدان آنکه وقت را ضایع کند زیان می بیند/ امام هادی(ع)”

در هر کار حساب و کتاب داشته باشیم تا اگر چیزی از قلم افتاده است متوجه آن شویم و از طرفی با مدیریت زمان به همه ی کارهای مهم خود برسیم “حسابرسى ها آنچه را که به ذهنت خطور نمى کند به تو نشان خواهد داد/ امام هادی(ع)”

تا کاری انجام نشده است و به تثبیت و ثبات نرسیده در مورد آن صحبت نکنیم “آشکار کردن هر کاری پیش از آنکه به سامان برسد آفت آن کار است/ امام هادی(ع)”

با کسی مخصوصا با افراد مهم زندگی مان سر مسائل ابتدایی مجادله و بحث نکنیم، بزرگواری کنیم و کوتاه بیاییم “بگو مگو دوستى طولانى را از بین مى برد و رابطه ی محکم را به جدایى مى کشاند و کمترین اثر بگو مگو این است که هر کدام از دو طرف مى خواهد بر دیگرى پیروز شود و همین در پى پیروزى بودن مهم ترین عامل قطع رابطه است/ امام هادی(ع)”

در مواقعی که ناراحت می شویم خشم خود را کنترل کنیم “خشم بر کسى که اختیارش به دست تو نیست نشانه ی ناتوانى و بر آن که اختیارش به دست تو است مایه سرزنش است. بر زیردستان خشمگین شدن نشانه پستى است/ امام هادی(ع)”

این پنج مورد را فراموش نکنیم “تو را به پنج چیز سفارش می‌کنم: اگر مورد ستم واقع شدی ستم مکن، اگر به تو خیانت کردند خیانت مکن، اگر تکذیبت کردند خشمگین مشو، اگر مدحت کنند شاد مشو و اگر نکوهشت کنند بیتابی مکن/ امام محمد باقر(ع)”

همانقدر که به باطن خود توجه داریم به ظاهر خود و محیط زندگی و کارمان نیز توجه داشته باشم “خداوند زیبایى و آراستگى را دوست دارد و ژولیدگى و ژولیده را دوست نمى دارد. نیکویى صورت زیبایى ظاهر است و نیکى خرد زیبایى باطن است/ امام هادی(ع)”

زیبا سخن بگوییم “از زیبایی زیباتر کسی است که زیبا می گوید/ امام هادی(ع)”

همه ی تلاش بزرگان دین برای نشان دادن راه و روش زندگی و شناخت آن به ما بوده است چون بدون راهنما و شناخت, زندگی سخت می شود و با اتفاقات مختلفی که می افتند به نوعی روزگار بیش از آنچه که باید با ما سر ناسازگاری پیدا می کند و از داشتن حال و روحیه و یک زندگی خوب بی بهره می شویم و در هر کار یا تند می رویم و یا کند. امام محمد باقر(ع) که در زمان خود جنبش علمی را پدید آورد که در دوره ی امامت فرزندشان امام صادق(ع) به اوج خود رسید, در سخنی گفته بودند: “خوارج از روی جهالت عرصه را بر خود تنگ گرفته‌اند، دین ملایم‌تر و قابل انعطاف‌تر از آن است که آنان می‌شناسند”. بزرگان دین علم بلند بالایی داشته اند که برای روزگار امروزی ما نیز مفید می باشد تا با توجه به روزگار و عصری که در آن هستیم متعادل زندگی کنیم؛ آنها با آموزه های الهی خود که کامل ترین برنامه را برای زندگی ما دارد مثل استاد و پیر خردمندی کنارمان هستند، شرایط روزگار ما را درک می کنند و با روی خوش با سخنانشان ما را راهنمایی می کنند تا به موفقیت، خوشبختی، سعادت و کمال برسیم؛ اگر از نسل هزاره- Y و یا مخصوصا از نسل زد- z در دنیای مدرن امروزی هستی، دنیایی پر از تضاد و اضداد در فضای مجازی و دنیای واقعی که از طرفی با فناوری گره خورده است, سعی کن تصویری اینگونه از آنها برای خودت بسازی تا با آنها ارتباط برقرار نمایی

به هر حال از اولین آدمی که خداوند در این سیاره خلق نموده است تا آخرین آدمی که او را خلق خواهد کرد و احتمالا او خواهد گفت: “عه، خدایا، حالا نمی شد من آخرین نفر نباشم!؟”، هر کسی روزگاری را می گذراند

چیزی که همچنان مهم است این است که درست زندگی کنیم، کارهای لازم را برای داشتن و گذراندن یک زندگی خوب انجام دهیم و برای آرام شدن فکر و دل‌مان ما بقی چیزهایی که دست خودمان نیست را به خداوند بسپاریم، با این کار عجیب آرام می شویم؛ قسمتی از روزگار همین است، همیشه برای همه ی ما یک جایش می لنگد اما عادت ها، باورها و نگرش های مثبت، طرز نگاه و فکر ما به اتفاقات و آینده ی پیش رو خیلی در حس و حال و روحیه ای که داریم و روزهایی که آنها را می گذرانیم تأثیرگذار هستند تا مدام ساخته شویم و هم از درون و هم از بیرون رشد کنیم

در روزگاری که آن را می گذرانیم همه ی ما یک بار زندگی می کنیم و در این زندگی تأثیرگذاری مثبت ما نقش مهمی دارد, هم برای خودمان و نزدیکانمان، هم برای افرادی که در روزگار کنونی ما زندگی می کنند و هم برای آیندگان، مهم توجه به علایق مفیدمان است که خداوند آنها را در وجود هر یک از ما قرار داده و از ما توجه به آنها را خواسته تا در روزهای زندگی سرگرمی مفیدی داشته باشیم، کسب درآمد کنیم، استعدادهایمان را در جهت آنها شکوفا نماییم، خلاقیت و نوآوری داشته باشیم، چیزهای جدید کشف و اختراع کنیم و برای دیگران هم مفید باشیم؛ همه ی افراد موفق در هر زمینه ای همین کار را انجام داده اند و به اوج رسیده اند

مانند “صفی الدین اُرمَوی” که گفته شده نقطه ی عطف تاریخ موسیقی جهان اسلام بود و تأثیرات و میراثی گرانبها برای عالم علم و هنر به یادگار گذاشت، او نه تنها در هنر موسیقی سرآمد بود بلکه سرآمد خوشنویسی هم شد چنانکه در خط و موسیقی شاگردان زیادی را پرورش داد که سرآمد این هنرها شدند و نامشان را روانه ی تاریخ بلند جهان اسلام و آذربایجان نمود. کتاب‌هایی که به رشته ی تحریر در آورده زبانزد اهل فن بود و به عبارتی شاهکار ماندگار او تلقی می‌شوند که هنوز دست به دست می‌گردند و هرگز تازگی و طراوت و زیبایی خود را از دست نمی‌دهند, گویی این ستاره ی درخشان جهان اسلام برای قرن‌های متمادی اثری خلق کرده تا زمان زمان است صدای موسیقی‌اش در گوش زمان بپیچد و خطاطیش همچنان چشم‌ها را خیره کند. او رساله‌های مهمی در زمینه ی موسیقی نوشت که مورد احترام هنرمندان ایرانی و ممالک اسلامی شدند چنانکه ابن صیقل- ادیب و لغت‌شناس مشهور از او با القابی همچون “الصدر الکبیر، عالم فاضل و علامه” یاد کرده‌ است

اُرمَوی با بهره گیری از آثار و دانش نیاکان و بزرگانی چون اسحاق موصلی و فارابی و تکمیل نظرات آنها و تصحیح فواصل و تدوین و طبقه بندی و نغمه نگاری^{*نُت نویسی*} ادوار و ‌مقام‌های موسیقی و انتقال آن به نسل پس از خود سهم به‌سزایی در ثبت و ارتقای موسیقی سرزمینمان داشت به گونه‌ای که خنیاگران پرآوازه‌ای چون عبدالقادر مراغی به شرح ادوار او پرداخته‌اند و بزرگانی چون قطب الدین شیرازی نیز با الهام از آثار او رساله ی موسیقی خود را نگاشته‌اند

توحید ملک‌زاده- محقق و پژوهشگر ارومیه‌ای گفته است: سرزمین هنرپرور آذربایجان در قرون وسطی, مولود دو تن از بزرگان علم و هنر و موسیقی جهان اسلام بود ۱- صفی الدین اُرمَوی و ۲- عبدالقادر مراغه‌ای که همراه با ابونصر فارابی از طرف جهان ترک در پیشرفت علم و هنر دنیای اسلام نقش اساسی داشتند. اُرمَوی دانشمند، خطاط، عالم ریاضی و موسیقیدان جهان اسلام در ارومیه از ولایات مشاهیر خیز آذربایجان متولد شد و پس از تحصیلات اولیه به بغداد رفت و در آن شهر به تحصیلات تکمیلی پرداخت. وی در فقه و ادب و خط و انشا، علوم ریاضی، موسیقی و نواختن عود و آلات دیگر موسیقی ید بیضایی داشت و از وجودهای استثنایی عهد خود بود و مخصوصا در موسیقی علمی اهمیت و اعتبار فراوانی کسب کرد و همواره به این فن مشهور بوده است؛ او خط منسوب را نیز بسیار نیکو می‌نوشت. صفی الدین را مخترع سازی به نام “مغنی” دانسته‌اند و گفته اند آن ترکیبی از “قانون و نزهه” بوده است. رساله ی “شرفیه- الرّساله الشرفیّه فی النسب التألیفیّه” یا کتاب “الموسیقی- الادوار فی الموسیقی” یکی از اساسی ترین کتاب های موسیقی اسلامی است، همچنین “فائده فی العلم الموسیقی”، کتاب “الکافی من الشّافی فی علوم العروض و القوافی” از جمله آثار دیگر صفی الدین اُرمَوی است که به زبان عربی هستند. صفی الدین را موسس مکتب منتظمیه در موسیقی می‌دانند زیرا به شیوه ای منظم و سیستماتیک گام‌های بالقوه و بالفعل دوران خویش را تشریح نموده است

شادروان استاد محیط طباطبایی در مورد ایشان گفته بود: “صفی الدین اُرمَوی را می‌توان شخص دوم از موسیقیدانان بزرگ ایران و عالم اسلام دانست که نخستین آنان ابونصر فارابی و سومین آنها عبدالقادر مراغه‌ای است اما آنچه که صفی الدین اُرمَوی را به اوج شهرت رساند و باعث ماندگاری وی در تاریخ و هنر آذربایجان شد استادی ارزشمند و والامرتبه ی او در موسیقی است آنگونه که وی را در تاریخ موسیقی آذربایجان و دنیای اسلام نقطه ی عطف تلقی می‌کنند و او اولین کسی است که آهنگ موسیقی را با حروف الفبا و عدد نوشت و به این طریق توانست نغمه‌هایی را که سابقا از راه گوش و سینه به سینه نقل می‌شد به صورت نُت در آورد”. روز آواها و نواهای ایرانی برای بزرگداشت این نابغه ی هنرمند و تأثیراتی که برجای گذاشت در تقویم نامگذاری شده است

روزگار جای پای کسانی را در حافظه ی خود به خوبی ثبت می کند که به صورت مثبت تأثیرگذار باشند و در اتفاقات مختلف عکس العمل درستی از خود نشان دهند مانند حماسه ای که مردم آمل آن را رقم زدند و تاریکی را از میان بردند و همچنین کسانی که برای دفاع از کتاب آسمانی قرآن و ایستادگی روبروی جاهلان زمان به خیابان ها آمدند

در هر صورت روزگار می گذرد، باید با توجه به آنچه گفته شد با آن کنار آمد و به قول حافظ:

“فراز و شیب بیابان عشق دام بلاست؛ کجاست شیردلی کز بلا نپرهیزد

تو عمر خواه و صبوری که چرخِ شعبده باز؛ هزار بازی از این طُرفه‌تر برانگیزد

بر آستانه ی تسلیم سر بِنِه حافظ؛ که گر ستیزه کنی روزگار بستیزد”

و این شعر یعنی درک سخن ارزشمند و طلایی امام علی(ع) وقتی گفتند:

“روزگار دو روز است, روزی سازگار با تو و روزی ناسازگار، اگر با تو ساز بود سرمستی مکن و اگر ناساز بود شکیبا باش”

در آخر اینکه با روزگار و اتفاقات آن باید کنار آمد و آن را با مدیریت درست پشت سر گذاشت؛ موفقیت و تجربه ی یک زندگی کامل هم سهم افراد آموزش‌پذیر، با انگیزه، پر تلاش و جسور است. امیدوارم با توجه و عمل به آنچه گفته شد روزگار خود را به خوبی بگذرانی.

۱۴۰۱/۱۱/۷

منبع:

مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا