پهلوان کیست و چه ویژگی هایی دارد؟

به شغل خود افتخار کن
1402-02-22
طعم خوشبختی را چگونه برای همیشه بچشیم؟
1402-02-22

پهلوان کیست و چه ویژگی هایی دارد؟

همه ی ما وقتی اسم پهلوان به میان می آید تصویر یک آدم بزرگ و قوی در ذهن‌مان تداعی می شود, اما پهلوان کسی است که بیشتر از اینکه به فیزیک بدن و زور بازوی خود بنازد از مرام و منش و آئین پهلوانی برخوردار است و به اخلاق و رفتار پهلوانی خود توجه می کند و به این ویژگی ها شهرت دارد، با این تعریف حتی افرادی که از نظر جسم ورزیده نیستند می توانند پهلوان باشند و این موضوع مثل برخی موضوعات دیگر مرد و زن و سن و سال نمی شناسد

در زمان قدیم پهلوان ها نمادی مهم از ورزش زورخانه ای بودند که سرچشمه ی آن کشورمان بود و از طرفی جایگاه ویژه ای در اجتماع داشتند و این موضوع در اسناد ملی و میراث مکتوبی که به جا مانده به خوبی ثبت و ضبط شده است. داستان ها و قصه ها، افسانه ها و اسطوره های عامیانه ی زیادی نیز در این مورد وجود دارند که نشان از اهمیت آن نزد مردم آن زمان داشته است

با گذشت زمان و تنوع در ورزش های مختلف و کم توجهی, ورزش زورخانه ای که رشته ای ورزشی فرهنگی و هنری بود افت شدیدی کرد، به حاشیه رفت و به مرور زمان مانند بسیاری از واژه های مفید, پهلوان نیز کمرنگ شد و امروزه این ورزش در بیشتر مواقع به یک فانتزی و حرکات نمایشی در معدود مکان ها تقلیل یافته است

با این تفاسیر ممکن است عده ای بگویند دوره ی پهلوانی به سرآمده و دیگر اینگونه واژه ها طرفدار و خریداری ندارند, اما اینطور نیست، هنوز هم بسیاری برای پهلوان ها ارزش قائل هستند، به آنها احترام می گذارند و وجود آنها لازم است و مانند طلا هر چه نایاب باشد ارزش بیشتری برای افراد فهمیده، عاقل و بالغ و دنیا دیده دارد و پهلوان ها هر چند به نسبت جمعیت جهان کم می باشند اما هنوز هم هستند

هر چیز مقدمه ای بر چیز دیگر است، در ورزش زورخانه ای که دارای آداب و لوازمی است, پرورش جسم مقدمه ای برای پرورش ذهن و روح است و اگر کسی جسم ورزیده ای داشته باشد اما ذهن و روح خود را تقویت نکرده باشد پهلوان واقعی نام نمی گیرد و هر که نفس خود را بهتر مهار کند پهلوان‌‌تر است، به همین خاطر پهلوان از مرام و منش و آئین پهلوانی برخوردار است و بازوبند پهلوانی بر بازوی پهلوانی بسته می شود که نمادی از یک پهلوان واقعی باشد

بنا به گفته برخی از محققان ریشه آئین پهلوانی به زمان اشکانیان برمی‌گردد؛ اسطوره‌های پهلوانی در فرهنگ ایرانی, پهلوانان شاهنامه بودند. پس از گذر زمان پهلوانی در دوره بعد از اسلام با برخی مفاهیم اسلامی ترکیب شد و امام علی(ع) در آئین پهلوانی بعد از اسلام معمولاً به عنوان سمبل یک پهلوان کامل مطرح می‌شود

بیا به صحنه ی یک نبرد سری بزنیم. امام علی(ع) در جنگ خندق آماده بود تا به مصاف عمرو بن عبدوُد که به نوعی یکی از پهلوانان معروف عرب بود برود. عمرو بن عبدود که سومین جنگجوی قریش و مساوی با هزار جنگجو دانسته می‌شد مبارز می‌طلبید و مسلمانان را تحقیر می‌کرد و می‌گفت: “صدایم گرفت از بس فریاد مبارزطلبی در میانتان سر دادم. کجاست بهشتی که می‌پندارید هر کس از شما کشته شود داخل آن بهشت می‌شود؟”. پیامبر(ص) پس از چندبار که امام می خواست با عبدود مبارزه کند و پاسخ او را بدهد سرانجام اجازه رفتن ایشان را به میدان مبارزه داد و برایش چنین دعا خواند: “خدایا او را از پیش رو و از پشت سر و از راست و چپ و از بالاى سر و پایین پا محافظت و نگهدارى کن” و وقتی دور شد فرمود: “امروز تمام ایمان مقابل کفر به میدان رفته است”؛ این جمله نشان می دهد مبارزه ی امام علی(ع) فقط برای پیروزی بر جسم حریف نبود بلکه آنچه مطرح و مهم بود پیروزی خوبی بر بدی بوده است و از اولین نشانه های یک پهلوان واقعی مانند امام علی(ع) این بود که در مسیر صحیحی قرار داشت

امام پس از ورود به میدان و رجزخوانی و دادن پاسخ یاوه‌گویی‌های عمرو بن عبدود ابتدا او را دعوت کرد تا به یگانگی خدا و حقانیت پیامبر(ص) شهادت بدهد و پس از آنکه او نپذیرفت از او خواست که از همان راهی که آمده بازگردد و وقتی قبول نکرد به او گفت از اسب پایین بیاید و مبارزه کند و او پذیرفت. گفته شده عمرو بن عبدود در خلال مبارزه با امام, بر چهره ایشان آب دهان انداخت و علی بن ابی‌طالب برای پرهیز از آنکه پیروزی بر او از روی عصبانیت شخصی نباشد چند لحظه او را رها می کند و پس از فرونشاندن خشم خود, عمرو را در راه خدا به زمین می زند و در نهایت پیروز می شود تا خوبی و روشنایی باقی بماند و بدی و تاریکی از میان برود

او خدو انداخت در روی علی؛ افتخار هر نبی و هر ولی

آن چه دیدی که چنین خشمت نشست؛ تا چنان برقی نمود و باز جست

گفت من تیغ از پی حق می‌زنم؛ بنده ی حقم نه مأمور تنم

شیر حقم نیستم شیر هوا؛ فعل من بر دین من باشد گوا/ مولانا

امام علی(ع) پس از پیروزی بر عمرو بن عبدود, طبق رسم مرسوم برداشتن غنیمت, از لوازم شخصی او چیزی را برنداشت؛ وقتی از او پرسیدند که “چرا چنین نکردی و زره او را که نمونه در عرب نداشت برنداشتی”, فرمود: “من شرم کردم که زشتی ها بدن پسر عمویم را نمایان سازم”. همچنین امام علی(ع) بر سر موضوعات مهم با کسی تعارف و رودربایستی نداشت، تفاوتی نداشت چه کسی کار اشتباهی انجام می دهد

به همین خاطر وجود پهلوان و فرهنگ پهلوانی نقش مهمی در نوع زندگی‌مان و کیفیت و سلامت آن دارد

همانطور که گفته شد از ویژگی های مهم یک پهلوان اخلاق و رفتار اوست که نشان می دهد پهلوان با آنکه می تواند بر حریف خود در هر میدانی پیروز شود اما هیچ‌وقت اخلاق و رفتار پهلوانی خود را در راه درستی که انتخاب کرده است برای پیروز شدن کنار نمی گذارد و اگر این موضوع را به روز کنیم و جدا از ورزش آن را به زندگی خود نیز بسط بدهیم متوجه می شویم چقدر کارآمد و مفید است

برای داشتن اخلاق و رفتار پهلوانی که در ابعاد زندگی‌مان*شخصی، خانوادگی، کاری و اجتماعی* بسیار مفید می باشد باید به ارزش هایی پایبند بود و آنها را در اولویت ذهن خود گذاشت تا قبل از انجام هر کار و یا در هنگام آن, به آن ارزش ها توجه داشت. این ارزش ها می تواند موارد زیر باشند

تواضع و فروتنی, مخصوصا در بالای سکوهای مختلف زندگی

کمک و پشتیبانی از افراد ضعیف، نیازمند و گرفتن دست افتادگان

ضایع نکردن حق و حقوق دیگران در محیط های مختلف

آزار نرساندن به دیگران، موجودات و حفظ طبیعت

توجه به ارزش های اخلاقی و الهی

شجاعت داشتن و نترسیدن از ناحق و دفاع از حق

وفاداری، فداکاری و ایثار به روش های مختلف

حفظ آبروی افراد مختلف در شرایط گوناگون و تخریب نکردن آنها

وجدان بیدار و غیرتمندی درست

جوانمردی، گذشت و بخشش اشتباهات دیگران

بی‌نیازی از مردم، دست نیاز دراز نکردن در مقابل افراد مختلف، منت دیگران را نکشیدن مخصوصا افراد غیر موجه در محیط های گوناگون

تعصب نداشتن، مردم دوستی و فرق قائل نشدن بین دیدگاه ها، سلیقه ها، دین و آیین های مختلف؛ به زبان خودمانی خاکی بودن

و برخی موارد دیگر از ارزش ها, در وجود یک پهلوان واقعی و کامل نقش مهمی دارند

حسین واعظ کاشفی سبزواری, در کتاب شناخته شده خود به نام فتوّت‌نامه سلطانی, که جامع‌ترین و مفصل‌ترین فتوت‌نامه منثور فارسی می باشد اینگونه آورده است که پهلوان دارای ۱۲ ویژگی می باشد: “اول ترس از خدا، دویم متابعت شرع، سیُّم تن قوی، چهارم زبان خوش، پنجم دل دلیر، ششم خرد کامل، هفتم صبری تمام، هشتم علمی بکمال، نهم جهد دایم، دهم خُلقی پسندیده، یازدهم مستوری از حرام و دوازدهم نعمتی بردوام”. در انجام هر کار می توان رفتار پهلوانی را نشان داد، واعظ کاشفی سبزواری یکی از علما و ادبای بزرگ در قرن نهم هجری بود که به احتمال زیاد مذهب اهل‌سنت را داشته است, او این کتاب خود را به نام امام رضا(ع) نمود و به همین خاطر نام آن را فتوت‌نامه سلطانی گذاشت، دلیل آن هم این بود که فتوت و جوانمردی امام رضا(ع) بر او تأثیر گذاشته بود

داشتن مرام و منش پهلوانی در دوره و زمانه ای که در آن زندگی می کنیم خیلی موضوع مهمی است و کمک می کند هر شغلی که در زندگی خود داریم در کنارش شخصیت قوی هم داشته باشیم و برند شخصی خوب و موجهی را از خود بسازیم و این روزها بهتر است پس از رسیدن به موفقیت ها، به جای پول پارو کردن, مرام و منش پهلوانی را پارو کنیم و از پهلوان پنبه بودن هم فاصله بگیریم

در چمن هر ورقی دفترِ حالی دگر است؛ حیف باشد که ز کارِ همه غافل باشی

– – –

توانگرا دلِ درویشِ خود به دست آور؛ که مخزنِ زَر و گنجِ دِرَم نخواهد ماند

بدین رَواقِ زَبَرجَد نوشته‌اند به زر؛ که جز نِکوییِ اهلِ کرم نخواهد ماند/ حافظ

اگر بخواهیم از محتوا و روانشناسی زرد که به سمت فروش پکیج‌های موفقیت زودهنگام سوق داده می شوند فاصله بگیریم، با توجه به آنچه تاکنون از مقالات قبل با هم آموخته ایم و عمل به آنها, زندگی گاهی همه چیزش ردیف است و گاهی نیست، نرمال هم هست مواقعی حال‌مان خوب باشد و زمان هایی نه، اما مرام و منش پهلوانی داشتن تنها به این نیست که وقتی همه چیز رو به راه است و حالمان خوب می باشد عملکرد خوبی داشته باشیم و کار درست را انجام دهیم، بلکه اوج پهلوانی در شرایط دشوار و حساس است که خود را نشان می دهد و پهلوان بودن بیشتر از هر چیز نیاز به دلی بزرگ دارد، به قول معروف “خیلی جاها زورم رسیدا ولی دلم نیومد”

دلیل شهرت و ماندگاری نام و یاد پهلوان هایی چون پوریای ولی و غلام‌رضا تختی, اخلاق و رفتار خوب همیشگی آنها در هر شرایطی بوده است و یک پهلوان لزوما همیشه برنده مسابقه نیست. برای مثال پوریای ولی در یک مسابقه حریف تازه‌کار خود را زمین نزد تا پهلوان شود بلکه به خاطر مرام و منش پهلوانی که داشت خود را زمین زد و پهلوان شد؛ او جسم خود را به زمین زد اما در مقابل روح خود را بالا برد و نام و یاد او برای همیشه به عنوان یک پهلوان واقعی در ذهن ها ماندگار باقی ماند. جهان پهلوان تختی هم به نوعی دیگر همین کار را انجام داد، وقتی دید پای حریفش آسیب دیده در طول مسابقه حتی یک‌بار هم به پای آسیب دیده ی او دست نزد و مرام و منش پهلوانی را به نمایش گذاشت؛ همچنین در شرایط مختلف و دشوار زندگی خود به نیازمندان کمک می کرد؛ الکساندر مدوید- کشتی‌گیر افسانه‌ای جهان با تمجید از ویژگی‌های اخلاقی و فنی تختی گفته بود: “وقتی برای اولین‌بار مقابل او کشتی‌ گرفتم تازه بود که فهمیدم یک حریف خوب چه ویژگی‌هایی دارد”

مرام و منش پهلوانی تنها به کشور ما محدود نمی شود و هر انسان بیداری در هر کجای دنیا پذیرای آن است، یک نمونه ی آن این مورد است

روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر نیز به این خاطر نمام‌گذاری شد که ژان هانری دونان- موسس جمعیت صلیب سرخ در این روز متولد شد؛ او تاجر سوئیسی بود و مادرش در بیمارستانِ پدربزرگش به طور رایگان خدمت می کرد و به بیماران می رسید. ژان هانری وقتی در یکی از سفرهای تجاری خود از منطقه‌ای جنگ زده به نام سولفرینو واقع در شمال ایتالیا عبور می کرد با مشاهده درد و رنج سربازان زخمی رها شده و بدون مراقبت, از دیدن این وضعیت ناگوار ناراحت شد و با کمک زنان محلی و سازماندهی آنها در طی سه روز و سه شب به درمان سربازان مجروح پرداخت. تلاش‌های دونان, زندگی افراد زیادی را نجات داد. بعد از این اتفاق ایده ی تأسیس سازمانی به ذهن او رسید و بدین صورت صلیب سرخ که سازمانی مستقل و بی‌طرف و داوطلب بود را بنیان نهاد، به پدر صلیب سرخ مشهور شد و میراث ارزشمندی را از خود به جا گذاشت. هم‌اکنون مقر اصلی صلیب سرخ در سوئیس است و افراد علاقه‌مند و خدمت‌گذار از سراسر جهان به فعالیت های بشردوستانه و امدادی در ایران و سایر نقاط جهان به همراهی هلال احمر می پردازند و در شرایط مختلف به مدیریت بحران ها و افراد نیازمندی که دچار درد و رنج هستند کمک می کنند

تفاوتی ندارد چه کسی هستیم و در هر شغل و جایگاهی که باشیم کمک و دیدار از بیماران مختلف مخصوصا بیماران خاص و صعب العلاج نیز می تواند نشان از اخلاق و رفتار پهلوانی باشد

مرام و منش پهلوانی در هر دوره ای خود را در وجود افراد مختلف نشان داده است. در زمان های بسیار دور حضرت حمزه- سردار پهلوان و بابصیرتی بود که حتی وقتی هنوز مسلمان نشده بود از پیامبر(ص) در مقابل آزار مشرکان حمایت می کرد و یاور اسلام بود. او عموی بزرگوار پیامبر(ص) و از بزرگان با احترام قریش بود که در شجاعت و دلاوری زبانزد بود. حق‌شناسی- تسلیم حق و مدافع حق بودن، تجلی ایمان در عمل داشتن، اخلاص، ولایتمداری، شجاعت، مجاهدت، معنویت، ازخودگذشتگی، از سابقین در ایمان آوردن به اسلام، رعایت تقوای الهی و یقین, ویژگی های ایشان بود. نمونه‌ای از تأثیر عمیق شخصیت حمزه و محبوبیت او آن بود که پس از شهادت ایشان, برخی صحابه نام فرزندان خود را حمزه گذاشتند

فتح اندلس نیز به دست مسلمانانی صورت گرفت که به مرام و منش پهلوانی که در اسلام تأکید ویژه ای به آن شده است توجه داشتند. رسول خدا(ص) در هنگام اعزام نیروهای خود به جبهه جنگ در مقابل دفاع از مظلومان و سر جای خود نشاندن ظالمان و ستمکاران و متجاوزان, به فرماندهان و سربازان چنین دستور می داد: “خیانت، زیاده‌روی و خدعه نکنید. به سالمندان، کودکان، زنان، اسیران و فراریان از صحنه نبرد کاری نداشته باشید، نخل ها را نسوزانید، درخت و درختان میوه‌دار را قطع نکنید مگر این که چاره ای جز آن نداشته باشید. زراعت را آتش نزنید، به حیوانات آسیب نزنید، آب و غذای دشمن را آلوده نکنید و…”. امام علی(ع) نیز در جایی دیگر این سفارش را نموده است. فتح اندلس فواید زیادی برای بشریت داشت، از آنجا که اسلام دین دانش، تفکر و تعقل است هر کجا که قدم گذاشت نور آگاهی و علم در آنجا درخشید. اندلس نیز یکى از کشورهایى بود که با تابیدن نور اسلام بر دل هاى مردمش, از میان آنها اندیشمندان بزرگى برخاستند که سهمى به سزا در تمدن اسلامى بلکه بشرى ایفا کردند و دستاوردهاى شگرفى را به جهان علم عرضه نمودند . لاین پل‏- مستشرق انگلیسی می‌‏نویسد: “اسپانیا هشت قرن در دست مسلمانان بود و نور تمدن آن اروپا را نورانى ساخته بود. علوم و ادب و صنعت فقط در همین سرزمین اروپایى رونق داشت و از همین رهگذر بود که علوم ریاضى، فلکى، گیاه‌شناسی، تاریخ، فلسفه و قانونگذارى فقط در اسپانیاى اسلامى تکمیل شده و نتیجه داده بود”. جالب است که بدانیم این تحول و پیشرفت در اندلس زمانى بود که اروپا گرفتار دوره ی رکود علمى قرون وسطى بود. دکتر مارتینز مونتابث‏- مستشرق اسپانیایی مى گوید: “اگر حاکمیت هشت قرنه اسلام بر اسپانیا نبود هرگز این کشور وارد گردونه تاریخ تمدن نمى ‏شد، این دوره در حالى که اروپاى همسایه, اسیر تیرگى جهل و عقب ماندگى بود, روشنایى خرد و فرهنگ را به آنجا منتقل کرد”. با ایجاد مدارس رایگان، همگانى کردن آموزش و ترویج فرهنگ علم‌دوستى و دانش‌پژوهى در اندلس، بزرگانى در میدان علم و اختراع و اکتشاف قدم نهادند و تازه‏ هایى را به بشریت و جهان علم عرضه کردند. در پزشکى با ظهور افرادى چون على بن عباس، زهراوى، باهلى، ابن زهر و… به آن پایه از تخصص علمى رسیدند که جراحى‌هاى دقیق چشم را انجام می دادند و…

کتاب های الرد علی القرامطه- در رد عقاید، تعبیر الرؤیا- تعبیر خواب، مجموعه شعر- حاوی قصایدی که شعرا در مناقب و فضایل اهل‌بیت(ع) سروده‌اند، رسائل الائمه(ع) و کتاب الرجال, برخی از آثار نوشته شده شیخ کلینی هستند اما کتاب الکافی که از منابع حدیثی معتبر می باشد در طی بیست سال تلاش خستگی‌ناپذیر به تألیف آن موفق شد مشهورترین اثر ایشان است. به گفته ی علاّمه محمدتقی مجلسی: “وی در میان تمام دانشمندان ما و آنها که از او روایت کرده‌اند همچنین در نظم و ترتیب کتابش الکافی بی‌نظیر بود”. گفته شده: “او برای یافتن روایات و احادیث ناشنیده, قم را به قصد دیار دیگر ترک نمود، روستاها و شهرهای بی‌شماری را پشت سر نهاد و هر جا محدث یا راوی حدیثی می‌یافت که حدیثی از اهل‌بیت را نزد خویش داشت در مقابلش زانوی ادب می‌زد و پس از مدتی باز کوله‌بار عشق و صفایش را بر دوش می‌گرفت و راهی دیار دیگر می‌شد. کلینی در امانت و عدالت، تقوا و علم و فضیلت، حفظ و ضبط احادیث که همه از شرایط یک فرد محدث موثق جامع ‌الشرایط بوده است مانند نداشت و مردم در رفع مشکلات دینی و گرفتن فتوا به وی مراجعه می‌کردند”. در کتاب کافی احادیث زیادی در مورد توجه به اخلاق و رفتار آمده است که برخی از آنها این موارد هستند: رسول خدا(ص): “روز قیامت در ترازوى کسى چیزى بهتر از حسن خلق گذاشته نمی‌شود”. “بهترین اخلاق دنیا و آخرت را به شما خبر ندهم؟ گذشتن از کسى است که به تو ستم کرده و پیوستن با کسی که از تو بریده و نیکى با کسی که به تو بدى کرده و بخشیدن به کسی که ترا محروم ساخته”. امام صادق(ع): “از تواضع است که در نشستن به پائین مجلس راضى باشى و به هر که برخورى سلام کنى و مجادله را ترک کنى اگر چه حق با تو باشد و دوست نداشته باشى که تو را به تقوى بستایند”. “هر که خشمى را فرو خورد که بتواند آن را اعمال کند خدا روز قیامت دلش را از رضاى خود پُر کند”. “سه کس روز قیامت از همه مخلوق به خداى عزوجل نزدیکترند تا از حساب مردم فارغ شوند: مردی که قدرتش او را وادار نکند که در خشم بر زیر دستش ستم کند و مردی که میان دو کس میانجی شود و به اندازه جوى از یکى علیه دیگرى طرفدارى نکند و مردی که حق را گوید چه به سود یا زیانش باشد” و…

در گذشته نیاکان ما همیشه به آرش کمانگیرها، پوریای ولی‌ها، رستم‌ها و تختی‌ها و شخصیت های برجسته ی ملی و مذهبی دیگر افتخار می کردند چون آنها نماد و سمبلی قابل ملموس از پهلوان بودند که فواید زیادی برای آنها و جامعه در بر داشت؛ جامعه و جهان‌مان مانند قهرمان به شدت به پهلوان ها نیز نیاز دارد، آنها که فقط به فکر خود نیستند تا تنها خودشان هر طور که شد بالا بروند و پیروز شوند بلکه خود را مسئول محیط پیرامون خود نیز می دانند، می ایستند تا دست دیگران را هم بگیرند تا در کنار هم از مسیر صحیح با هم بالا بروند، از داشته های درونی و بیرونی خود به درستی استفاده می کنند تا به سهم خود تأثیر مثبت خود را بگذارند و زندگی را برای خود و دیگران پُربار، آسان و دلنشین کنند

بدون داشتن مرام و منش پهلوانی موفقیت ما در زمینه های مختلف هر چه که باشد یک موفقیت معمولی است, اما با رعایت آن, موفقیت‌مان درخشش و کیفیت خاصی به خود می گیرد؛ در گودِ زورخانه ای به وسعت این سیاره، دنیای بدون پهلوانان واقعی دنیایی سرد و بی روح خواهد بود. ما نیز در زندگی باید از هر نعمتی که خداوند به ما داده است به درستی و در جهت درست استفاده کنیم و خیر آن را ببینیم، این نعمت می تواند هر چیزی باشد: “سلامتی، امکاناتی که در اختیار داریم، ثروت و دارایی، شهرت، قدرت و زور بازو، سواد و تحصیلات، شغل و کسب و کاری خوب، زیبایی، هنر، صدای خوب و استعدادها، مهارت ها و توانایی های دیگری که داریم”. به همین جهت اهمیت به مرام و منش پهلوانی به ما کمک می کند تا از داشته ها و نعمت های الهی و موفقیت هایی که کسب می کنیم به درستی و در جهت درست استفاده نماییم؛ نه آنها را نادیده بگیریم، نه آنها را پنهان کنیم و نه در جهت غیر درست از آنها استفاده نماییم

اگر بخواهیم از موفقیت های سطحی و زودگذر فاصله بگیریم باید مثل موضوعات دیگر مرام و منش پهلوانی که آپشنی مهم می باشد را نیز برای همیشه در وجودمان نصب، فعال و یا تقویت کنیم و از فواید بی‌نظیر آن خود و دیگران را بهره‌مند نماییم.

۱۴۰۲/۲/۲۲

منبع:

مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا

کمپین"دست های مهربان" سایت مأموریت+.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *