احتمالاً برای بسیاری از ما پیش آمده است که اطرافیان‌مان در شرایط سخت و دشواری قرار گرفته باشند و در آن مواقع ندانیم چه رفتار درستی به آنها داشته باشیم؛ گاهی به خاطر اینکه نمی‌دانیم چه کاری انجام دهیم و چه چیز بگوییم سکوت می‌کنیم، گاهی بی‌تفاوت هستیم و آنها را به حال خودشان می‌گذاریم، گاهی هم ممکن است تظاهر به ناراحتی و غم کنیم و یا با حرف‌های اشتباه به جای اینکه باعث شویم تا حال هر یک از آنها خوب شود باعث بدتر شدن حال‌شان شده باشیم و این موضوع بسیار مهمی در خانواده و در زمان ارتباط با افراد مختلف در جامعه است

راه‌حلی که برای این موضوع وجود دارد “همدردی” است و وقت‌هایی که دیگران با مشکی مواجه می‌شوند و آن را با ما در میان می‌گذارند با این مهارت اجتماعی می‌توانیم به آنها کمک کنیم تا شرایط سخت و چالش‌برانگیزی که در آن قرار دارند را تحمل کنند و آن را پشت سر بگذارند

با اینکه همدردی و همدلی شباهت‌هایی با هم دارند اما تفاوت آنها با هم در این است که در همدردی دیگران را همراهی می‌کنیم تا حرف‌های‌شان را که در شرایط سخت و پریشان حالی قرار دارند راحت بگویند و احساسات‌شان را بروز دهند و ناراحتی‌ها و دغدغه‌های آنها را ناراحتی و دغدغه‌ی خودمان می‌دانیم، آنها را تأیید می‌کنیم و خودمان را مانند آنها در نظر می‌گیریم و صحبت‌ها و کارهایی را انجام می‌دهیم که به نوعی مشابه یکدیگر باشد، اما در همدلی که آن را هم در شرایط آسان و هم در شرایط سخت و دشوار انجام می‌دهیم با همراهی، ابراز هیجان‌های مختلف و راهنمایی و کمک به روش‌های گوناگون به نزدیکان‌مان باعث امیدواری و رفع مشکلات آنها می‌شویم

همدردی و همدلی هر دو در جای خودشان مناسب هستند و هیچکدام جای دیگری را نمی‌گیرند اما در شرایط سخت و ناراحت‌کننده همیشه همدردی قبل از همدلی تأثیر بهتری دارد و با درک شرایط دیگران و شریک دانستن خودمان در حال ناخوش آنها و توجه داشتن به مشکلاتی که دارند ما را به آنها نزدیک‌تر می‌کند، مثل مواقعی که از زمان کودکی تاکنون هر یک از ما در سختی و مشکلاتی قرار گرفتیم و دیگران با همدردی کمک کردند تا آن شرایط به ظاهر غیر قابل تحمل را پشت سر بگذاریم و به نتایج مثبت آن برسیم و همچنین این مهارت را از آنها یاد بگیریم

به همین خاطر اگر همدردی خوبی با اطرافیان‌مان داشته باشیم باعث می‌شویم تا آنها با بیان مشکلات و ابراز احساسات مختلف‌شان به صورت کامل و تأیید آنها به روش‌های مختلف از سمت ما, مشکلات و فشارهای روحی و فکری که دارند کمتر یا رفع شود که نتیجه‌ی آن بهتر شدن حال آنها می‌باشد

همدردی در بهبود حال ناخوش دیگران که دغدغه‌ها و مشکلات مختلفی دارند تأثیر زیادی دارد و به آنها کمک می‌کند تا از شرایط سخت و دشواری که در آن قرار گرفته‌اند عبور کنند و هر کس از بزرگ و کوچک وقتی در شرایط سختی قرار می‌گیرد به همدردی دیگران نیازمند است

برای اینکه بتوانیم با هر فردی که مسئله و مشکلی دارد همدردی داشته باشیم می‌توانیم کارهای زیر را انجام دهیم:

شنونده بودن: گاهی اطرافیان‌مان فقط نیاز دارند تا حرف‌های‌شان شنیده شود و در مورد مشکلی که برای‌شان پیش آمده و یا در مورد غم‌ها و نگرانی‌ها، ترس‌ها و اضطراب‌ها، خستگی‌ها، دردها و آسیب‌های‌شان یک دل سیر با دیگران حرف بزنند و اشک بریزند. وقتی بتوانیم شنونده‌ی خوبی برای‌شان باشیم و به صحبت‌های‌شان به صورت کامل گوش دهیم، خودمان را جای آنها تصور کنیم و حرف‌های‌شان را تأیید کنیم یکی از بهترین کارها را برای‌شان در فرآیند همدردی انجام می‌دهیم چون این کار نشان‌دهنده‌ی این است که مشکلات و دغدغه‌هایی که دارند برای ما اهمیت دارد و آنها را درک می‌کنیم

دوری از قضاوت و برچسب زدن: وقتی پای صحبت‌های دیگران می‌نشینیم و آنها راحت حرف‌های‌شان را می‌زنند بهتر است قضاوت و برچسب زدن را کنار بگذاریم و به تصمیم‌ها و اشتباهاتی که ممکن است به خاطر دانش و تجربه‌ی کم داشته‌اند کاری نداشته باشیم و ضعف‌های‌شان را نادیده بگیریم. در همدردی چیزی که مهم است این است که دغدغه‌های فکری و شرایط روحی دیگران را درک کنیم و رفتار مهربانانه‌ای داشته باشیم تا آنها راحت حرف‌های‌شان را بگویند و احساسات‌شان را بروز دهند و چیزی در دل‌شان باقی نماند. این موضوع در بلندمدت و در محیط خانواده باعث دوری از پنهان کاری و پرخاشگری کمتر مخصوصا در کودکان و نوجوانان می‌شود و آنها همدردی را از والدین خود یاد می‌گیرد

همدلی: بعد از همدردی کاری که می‌توانیم انجام دهیم همدلی است و با درک نیازهای هر فرد، با صحبت‌های درست و بجا مانند استفاده از جملات آرامش‌بخش و تسکین‌دهنده می‌توانیم همدردی خود را با همدلی بهتر نشان دهیم و یا با در اختیار گذاشتن راه‌حل‌های مختلف و کمک به آنها باعث التیام و بهبود حال‌شان شویم. این موضوع مخصوصا اگر تشکیل خانواده داده‌ایم و فرزند داریم، آن هم فرزند دختر یکی از بهترین هدیه‌هایی است که می‌توانیم به آنها بدهیم، چون دخترها روحیه حساس‌تری دارند و حتما لازم است به صحبت‌های‌شان گوش داده شود و با آنها همدردی و همدلی شود تا مشکلات شخصی، تحصیلی و یا کاری‌شان را راحت با بزرگ‌ترها و افراد خانواده درمیان بگذارند

همدردی موضوع بسیار مهمی در خانواده و در اجتماع است و اگر هر کس به بخشی از این مسئولیت خود عمل کند یعنی پدر، مادر، همسر، فرزند، برادر، خواهر، دایی، عمو و حتی دوستان بسیار نزدیک و صمیمی که سال‌ها همدیگر را می‌شناسند با هم همدردی داشته باشند و به صحبت‌های هم گوش بدهند آنها دیگر نیازی به افراد غریبه پیدا نمی‌کنند که گاهی ممکن است از آنها و ضعف‌های‌شان سوءاستفاده شود. رعایت همین کار بسیاری از مشکلات و شکست‌ها و آسیب‌های فردی و اجتماعی را کاهش می‌دهد

نتایج دیگر همدردی این است که با در نظر گرفتن شرایط دیگران تصمیم‌های بهتری گرفته می‌شود، روابط بین فردی بهبود پیدا می‌کند و همراهی و کمک‌های داوطلبانه در جامعه نیز به دیگران بیشتر می‌شود. “با سه صفت محبت و دوستی به دست می‌آوری: انصاف در معاشرت، همدردی با دیگران در خوشی و ناخوشی، برخورد با قلب پاک و سالم/ امام علی(ع)”

در حادثه‌ی تلخ اسکله‌ی شهید رجایی خیلی‌ها همدردی داشتند، به مسئولیت اجتماعی‌شان عمل کردند و نشان دادند مردم بندرعباس تنها نیستند و هر کس هر کاری می‌توانست انجام داد؛ عده‌ای تسلیت گفتند و با ابراز تأسف در غم و رنج داغداران این اتفاق خود را شریک دانستند، عده‌ای در صف اهدای خون ایستادند و یا برای کمک رفتند، عده‌ای هم خدمات کسب و کارشان را برای آسیب دیدگان رایگان کردند و عده‌ای مثل همیشه شایعه‌ها و کارهای اشتباه برخی دیگر را برطرف و درست کردند تا به نوعی مرهم غم‌های دیگران باشند. “بدین رواق زبرجد نوشته‌اند به زر؛ که جز نکوییِ اهلِ کرم نخواهد ماند/ حافظ”

به همین خاطر حس همدردی یک رفتار خانوادگی و اجتماعی سالم و جامعه پسند است و نشان‌دهنده‌ی همبستگی و نوع‌دوستی با دیگران می‌باشد که اگر آن را درست انجام دهیم تأثیر بسیار مثبتی دارد و باعث عبور از سختی‌ها و بازیابی حال خوب اطرافیان و دیگر افراد جامعه می‌شود

همدردی تلاشی ارزشمند است که برای تسکین و خوب شدن حال دیگران انجام می‌دهیم تا بتوانند شرایط سختی که در آن قرار دارند را پشت سر بگذارند و به روال عادی زندگی‌شان برگردند.

۱۴۰۴/۲/۱۲

منبع:

مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا