چگونه به کمال برسیم؟

آداب خردمندی
1399-02-26
فصلِ تازه ی زندگی
1399-02-26

چگونه به کمال برسیم؟

نوشتن از برخی موضوعات مثل این می ماند که به اصطلاح بخواهی آپولو به فضا پرتاب کنی اما بعد از اینکه شاخه و برگ های اضافی آن موضوع را کنار می زنی متوجه می شوی موضوع آنقدرها هم که فکر می کردی پیچیده و عجیب و غریب نیست که بخواهی آن را در چندین صفحه شرح دهی و خیلی خلاصه هم می توان موضوعی بسیار مهم را توضیح داد، حتی تنها با یک شعر هم می توان آن را شرح داد، مقاله ی این هفته اینگونه شد، خلاصه ی دو هفته تحقیق و پژوهش در مورد موضوع “چگونه به کمال برسید؟” شد آنچه در ادامه می خوانی

رسیدن به کمال حدِ اعلای انسانیت است و اهمیت آن به همین خاطر است تا به آن دست یابیم، یعنی در طول زندگی خود به انسانی کامل تبدیل شویم تا از فواید بیشمار آن بهره مند شویم

فواید رسیدن به کمال چیست؟

“بازیچه ی دست دیگران و مخصوصا دنیا نمی شویم

تصمیم های درستی در تمام ابعاد زندگی*شخصی، خانوادگی، کاری و اجتماعی* خود می گیریم

مانند دریا بزرگ، عمیق و زلال می شویم

از نظر فکری و روحی رشد می کنیم”

معنای کمال که دیگران تعریف کرده اند اینهاست: “استغنا، بلوغ، پختگی، رسایی، رشد، بینش، حکمت، فضل، فضیلت، معرفت، آداب دانی، اعلی درجه، تام، تمام، تمامیت. آخرین حدِ چیزی، نهایت، بسیاری، سرآمد بودن در داشتن صفت های خوب، بی عیب و نقص بودن، کامل بودن، خردمندی و دانایی، فرزانگی، درایت، کاملترین و بهترین صورت و حالت هر چیز؛ در تصوف رسیدنِ سالک به مقام محو، در فلسفه صورت و حد طبیعی هر چیز. کمال، نقطه ى پایان و مرحله ى نهایى و عالى هر شیء و یا صفت یا اوصافى است که فعلیت اخیر شىء اقتضاى واجد شدن آنها را دارد”

همه ی ما انسان ها جدا از اینکه در زندگی خود خواسته هایی*اهداف، رویاها و آرزوها* داریم و در تلاش هستیم تا به آنها برسیم یکی از هدف های مهمی که ممکن است به آن توجهی نکنیم اما برایمان بسیار مفید است همین موضوع مهم “رسیدن به کمال” است

یعنی آنکه آنچه از ما موجود ارزشمندی بر روی زمین می سازد که با دیگر موجودات*گیاهان و حیوانات* این سیاره تفاوت های ارزشمندی دارد

قابل چشم پوشی نیست که انسان با سایر موجودات یک سری مشترکات دارد، یک سری خصوصیات غریزی، مانند تلاش برای زنده بودن، رشد جسمی، غذا خوردن و… اما آنچه انسان را از دیگر موجودات متمایز می کند باعث تفاوت انسان با سایر موجودات دیگر می شود، این تفاوت نیز در ظاهر نیست بلکه در باطن است؛ به قول سعدی شیرین سخن

تن آدمی شریف است به جان*روحی که در بدن انسان است* آدمیت؛ نه همین لباس زیباست نشان آدمیت

اگر آدمی به چشم است و دهان و گوش و بینی؛ چه میان نقش دیوار و میان آدمیت

خور و خواب و خشم و شهوت شغب است و جهل و ظلمت؛ حیوان خبر ندارد ز جهان آدمیت

سعدی در بیت سوم این شعرِ پُر معنا، چراغ های قرمزی را برایمان روشن می کند که با وجود آنها انسان به درجه ی از زنده بودن می رسد که با دیگر موجودات مانند گیاهان، حیوانات و… برابری می کند که از حقیقت انسان بودن و مقام والای آن هیچ آگاهی ندارند

به حقیقت آدمی باش وگرنه مرغ باشد؛ که همین سخن بگوید به زبان آدمیت

مگر آدمی نبودی که اسیر دیو ماندی؛ که فرشته ره ندارد به مکان آدمیت

در این دو بیت گفته شده است در این فکر باشیم که حقیقت انسان بودن را درک نماییم و در مسیر نورانی گام بگذاریم وگرنه حرف زدن به زبان انسان را مرغان مقلد نیز انجام می دهند. ما همه می اندیشیم که در مسیر انسانیت گام برمی داریم و آدم شریف و خوبی هستیم ولی نمی دانیم که اسیر دیو خودپرستی و شهوت و آز*زیاده خواهی* هستیم و همیشه در حال توجیه موقعیت ها به نفع خودمانیم. از طرفی انسان می تواند به درجه ای از مقام برسد که نه تنها از موجودات دیگر بر روی کره ی زمین پیشی بگیرد بلکه حتی از فرشتگان درگاه الهی نیز بالاتر رود و این مورد به خاطر قدرت انتخاب و اختیار انسان است، یعنی آنجا که هر یک از ما می توانیم کاری را انجام بدهیم که به ظاهر برایمان مفید است اما در باطن و در حقیقت به ضرر ماست

مثلا تصور کن فردی یک عالمه ماسک، دستکش و محلول های ضد عفونی کننده را در جایی دپو و یا پنهان کرده است تا روزی قیمت این نوع اجناس گران شود، خب، در ظاهر از نظر آن شخص کار درستی است، پس از چندی سود سرشاری خواهد کرد اما به چه قیمت!؟

اگر این درنده‌خویی ز طبیعتت بمیرد؛ همه عمر زنده باشی به روان آدمیت

زمانی که آن فرد کمی با خودش خلوت کند و برخی موضوع را با خودش سبک و سنگین کند، منطقی و درست که فکر کند به این نتیجه می رسد که: “این کار خارج از وجدان و انسانیت است، کار درستی نیست، من سود بیشتری کنم به خاطر آنکه مردم کشورم همین حالا به این وسایل نیاز دارند!؟”. اگر در این مرحله بتواند هوای نفس خود را کنترل کند یک قدم بسیار بزرگ و ارزشمند برای رسیدن به کمال برداشته است، کما اینکه همه ی ما شاهد ماجرا بودیم که کرونا حریف مهربانی نشد و یکی از کسبه ی خوب کشورمان چه کرد، هر شخصی به او مراجعه می کرد به او ماسک رایگان می داد

رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند؛ بنگر که تا چه حد است مکان آدمیت

آری، انسان می تواند به جایگاهی برسد که همیشه خود را در حضور خدا ببیند و حتی در این دنیا نیز به او برسد

طیران مرغ دیدی تو ز پای‌بند شهوت؛ به در آی تا ببینی طیران آدمیت

پرواز پرندگان را در فضای آزادی مشاهده کردی!، تو نیز اگر خود را از شهوت خواهش های دنیوی دور کنی از این فضای بسته ی زمین آزادانه به سوی بالا پرواز خواهی کرد، با اینکه جسمت بر روی زمین است اما رو به آسمان داری و ملکوتی زندگی می کنی

نه بیان فضل کردم که نصیحت تو گفتم؛ هم از آدمی شنیدیم بیان آدمیت

من نیز مثل سعدی که در بیت آخر ذکر کرد اصلا قصد نصیحت کسی را ندارم، همه ی ما در مأموریت+ هستیم تا بیاموزیم، تا یاد بگیریم چگونه به موفقیت و فراتر از آن دست یابیم، من هم از انسان هایی که به مقام انسانیت رسیده بودند وصف انسان شدن را شنیدم

بنابراین برای رسیدن به کمال مهمترین کاری که باید انجام دهیم این است که هوای نفس انسانی خود را مهار کنیم، یعنی آنچه که در مواقع حساس زندگی به ما امر می کند که کاری را انجام دهیم که در ظاهر به نفع ما است اما در باطن اصلا اینگونه نیست و همچنین برخی اوقات به ما امر می کند کاری را انجام ندهیم که در ظاهر به ضرر ما است اما در باطن اصلا اینگونه نیست و انجام آن کار به نفع ما می باشد و این هوای نفس چه بسا کاری کند که با عوض نمودن جای خوب و بد حتی از موجودات دیگر نیز به درجه ی پایین تری سقوط کنیم

نتیجه اینکه رسیدن به کمال مبارزه با نفس است و انجام دستورات الهی و اسلام، چرا که خداوند و اسلام به کمک انسان آمده اند که از ما انسان های کاملی بسازند و ما را در این مسیر راهنمایی کنند تا به آنچه توانایی رسیدن به آن را داریم برسیم یعنی: “کمال”

اما چگونه تشخیص دهیم کاری که انجام می دهیم درست است یا نه و در مسیر کمال قرار داریم؟

۱- همیشه خود را در محضر خداوند ببینیم و به این بیندیشیم کاری که انجام می دهیم و یا می خواهیم آن را انجام دهیم در باطن درست است یا نه؛ فراموش نکنیم در طولِ زندگیِ هر یک از ما رضایت خداوند ملاک است نه رضایت دیگران، مثلا ممکن است هر یک از ما کاری را انجام دهیم که دیگران خوششان نیاید اما خداوند چرا و بالعکس کاری را انجام دهیم که برخی خوششان بیاید اما خداوند نه

۲- به وجدان و انسانیت خود رجوع کنیم که آیا کاری که انجام می دهیم و یا قصد انجام آن را داریم با این دو*وجدان و انسانیت* در یک راستا است یا که نه با آنها در تضاد است!؟

۳- مراقبه داشته باشیم، کاری نکنیم و سخنی نگوییم که در تضاد با ارزش های انسانی و اسلامی باشد

۴- آداب خردمندی را هم فراموش نکنیم

۵- زمانی به کمال میرسی که برای دیگران هم همچون خودمان بهترین ها را بخواهیم، نیت خیر داشته باشیم و برای رسیدن به خواسته ها*اهداف، رویاها و آرزوها* در مسیر ارزش ها گام برداریم

۶- اگر احساس خوبی از زندگی‌مان داریم به این معناست که در مسیر موفقیت و کمال در حال حرکتیم

بزرگان و اهل علم گفته اند که: “همه‌ی ذرات عالم هستى در حال حرکت به سوی کمال و لقاى حق‌‏اند و مشمول قانون کلى صیرورت و شدن هستند و انسان نیز از این قانون، مستثنا نیست”

بنابراین زمانی به کمال می رسیم که رشد کنیم

وقتی بپذیریم گذشته را، حال را و آینده را و به حکمت کارهای خدا باور داشته باشیم

وقتی هرآنچه پیش می آید را چه دوست داشته باشیم چه نه پذیرا باشیم و گلایه نکنیم، تسلیم محض در پیشگاه خدا باشیم

زمانی به کمال می رسیم که عشق بی قید و شرط خود را به همه هدیه کنیم، به همه ی انسان ها فارغ از فقیر، ثروتمند، زیبا، زشت، گیاهان، دیگر موجودات و حتی به اشیاء و…

زمانی که به چیزی می رسیم که آن حق است، آن را بپذیریم و نسبت به آن جبهه نگیریم، تسلیم حقیقت باشیم

اینگونه به سمت کمال رهسپاریم

اینگونه درونمان همچون باغی شکوفا و سرسبز می شود و از نظر فکری و روحی رشد می کنیم و در بیشتر مواقع این رشد فکری و روحی بر روی جسم و شخصیت ما نیز تأثیر مثبتی می گذارد و به اصطلاح امروزی ها شخصیت کاریزماتیکی پیدا می کنیم

نکته ی مهم: اگر هر کاری که انجام میدهی به تو کمک نکند که خودت را ارتقاء بدهی بدان که از مسیر کمال و رشد دور شده ای؛ هر فیلمی که می بینی، هر کتابی که می خوانی، هر فکری که می کنی، هر کاری که برای امرار معاش انجام می دهی، هر تفریحی که می روی، هر ارتباطی که برقرار می کنی و… شامل این موضوع می شود. در تمام ابعاد زندگی*شخصی، خانوادگی، کاری و اجتماعی* برای رسیدن به کمال این موارد مهم است و باید توجه ویژه ای به خودت و کارهایی که انجام می دهی داشته باشی.

۱۳۹۹/۲/۲۶

منبع:

مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا

کمپین"دست های مهربان" سایت مأموریت+.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *