مراقبه چیست و چه تأثیری بر روی ما دارد؟

انتخاب شغل مناسب و توجه همزمان به علاقه مندی ها
1401-12-12
عبور از ضعف ها و مسئولیت‌پذیری در قبال دیگران
1401-12-12

مراقبه چیست و چه تأثیری بر روی ما دارد؟

برای شروع این مقاله با یک موزیک ملایم چطوری!؟

حتی اگر با آنچه تا کنون آموخته ایم به خوبی زندگی‌مان را مدیریت کرده باشیم، چیزهای اضافه را از آن به دور انداخته باشیم و به آن نظم داده باشیم و خود را مشغول یک زندگی مرتب و خوب نموده باشیم باز هم به انجام برخی کارها نیاز داریم چون حتی انجام کارهای مفید روزانه هم گاهی باعث خستگی ما می شوند. از طرفی اگر واقع بینانه نگاه کنیم جدا از اتفاقات خوبی که در زندگی برای‌مان می افتند و خبرهای خوبی که در رسانه ها می شنویم، از آن طرف دشواری ها و چالش های زندگی و مسائل و مشکلاتی که در جامعه وجود دارند و خبرهای بدی که در رسانه ها می شنویم و نمی توانیم نسبت به آنها بی تفاوت باشیم و خوشایند نیستند بر روی حال و روحیه مان تأثیر منفی می گذارند، روزگار است دیگر, قبلا در موردش آگاهی کسب کردیم. در کتاب “چکش بصری” اثر لورا ریس گفته شده: “روزانه ۲۹۴ میلیارد ایمیل در دنیا رد و بدل می شود و ۶۸ میلیون توییت در توییتر نوشته می شود؛ اینها را بگذارید کنار خروج کلامی ۲۵۵ میلیون وب سایت و ۱۵۲ میلیون وبلاگ”؛ این آمار هم که بخش کوچکی از محتوای فضای مجازی است برای کتابی‌ست که در سال ۲۰۱۲ منتشر شده و قطعا تا الان که در سال ۲۰۲۳ هستیم این آمار دو برابر شده است. پس همه ی ما و اعضای خانواده‌ی‌مان در معرض انبوهی از محتوای مختلف در رسانه های گوناگون نیز قرار داریم، به همین خاطر در دنیای مدرن و شلوغ امروزی برای به آرامش رسیدن و رفع خستگی و دستیابی به نتایج درخشان بیشتر که زندگی‌مان را پُر بار نمایند و کمکی به دیگران هم باشند, نیاز به انجام برخی کارهای مفید روزانه داریم

در این جور مواقع نیاز داریم خود را آرام کنیم تا به نوعی خستگی و بی حالی را از خودمان دور نماییم تا سلامت فکری، روحی و جسمی مان تأمین شود، آرامشمان حفظ شود و پس از چندی دوباره به جریان معمول زندگی برگردیم و آن را با شور و نشاط و انگیزه ی بیشتری ادامه دهیم و در حد توان خود در آن تأثیر مثبت بیشتری بگذاریم

با توجه به آنچه گفته شد, چه کاری به ما این توانایی را می دهد؟ مراقبه؛ کاری که فواید زیادی را در بر خواهد داشت که چند مورد از آنها موارد زیر هستند:

دوری از از فکرهای منفی و پاکسازی ذهن

کنترل استرس و نگرانی و رهایی از آنها

کاهش خستگی روزانه

تمرکز بر چیزهای مثبت و مثبت اندیشی

افزایش تمرکز در انجام کارهای مفید

نظم بخشیدن به فکرهایی که داریم

تصمیم گیری بهتر و منعطف‌تر

خلاقیت و نوآوری بیشتر

تقویت حافظه

رسیدن به آرامش فکری، روحی و جسمی

رسیدن به نشاط و سرور درونی

کیفیت و بهبود خواب

تقویت حس و حال خوب

ایجاد انگیزه برای ادامه ی مسیر زندگی

رشد شخصیت و رشد روحی

اما مراقبه چیست که این فواید خوب را در بر دارد؟ مراقبه نوعی مراقبت نمودن از خود است، یک قسمت مهم آن در ذهن ما انجام می شود تا به چیزهای منفی فکر نکنیم و به سکوت ذهنی و سکون جسمی برسیم؛ انجام این کار سخت به نظر می رسد چون ذهن ما مدام در حال تولید فکر است و از طرفی به کارهای مختلف مشغول می شویم, اما توانایی انجام آن در همه ی ما وجود دارد چون هر یک از ما به هر چیزی که در دنیای بیرونی کنترل نداشته باشیم ولی توانایی کنترل خود و دنیای درونی‌مان را داریم, اگر, عزم و اراده ی خود را برای این کار مفید جزم کنیم و خود را به انجام آن عادت دهیم

بهترین زمان مراقبه نیز ۱- بعد از بیداری، ۳- در زمان خستگی*فکری، روحی و جسمی* و ۳- قبل از خواب است

برای مراقبه یکی از روش های معمول این است که باید کارهای زیر را انجام دهیم:

در یک محیط آرام و راحت قرار بگیریم و اگر می توانیم چهارزانو بنشینیم؛ نیازی هم نیست حتما روی درخت، زیر درخت و یا روی تخته سنگ وسط رودخانه یا پشت آبشار و زیر آب و روبروی مجسمه ی بودا و کنار پرتگاه مراقبه کنیم، همانجایی که هستیم هم محیط آرام و راحتی را پیدا کنیم خوب است و انجام آن شدنی

چشم های مان را به آرامی ببندیم

چند نفس عمیق آرام و طولانی بکشیم و به دم*از بینی* و بازدم*از دهان* خود توجه داشته باشیم

سپس به طور طبیعی نفس می کشیم و در میان آنها خود را مجاب کنیم که به هیچ چیز فکر نکنیم تا به رهایی برسیم و تمرکز خود را به تنفس آرام و معمولی خود معطوف نماییم

و این کار را چند ثانیه و یا چند دقیقه ای انجام دهیم و به هیچ چیز فکر نکنیم

پس از اینکه چشم های مان را باز کردیم و روال عادی زندگی خود را شروع نمودیم باید مراقب باشیم فکرهای منفی دوباره به ذهن‌مان نیایند، اگر آمدند یک پاسخ منطقی به آنها می دهیم و آنها را کنار می گذاریم و سرمان را به انجام کارهای مفید و سازنده که به ما انگیزه می دهند گرم می کنیم و مراقب هستیم فکرهای منفی دوباره نیایند و بمانند، اگر آمدند آنها را در ذهنمان رها می کنیم و به آنها فکر نمی کنیم و به چیزهای خوب و مفید و سازنده فکر می کنیم

بعضی از ما حال و حوصله ی چهارزانو نشستن برای میل نمودن غذا را هم نداریم، حالا بیاییم چهارزانو بنشینیم برای مراقبه!، آیا راه راحت تری هم برای مراقبه وجود دارد؟ در مراقبه نیاز نیست حتما چهارزانو بنشینیم, یکی از روش هایش این است, اما در کل هر چیزی یک نسخه ی الهی دارد و یک نسخه ی آن ور آبی؛ اگر تعریف مراقبه را بدانیم باید بگوییم بله, راه راحت تری هم وجود دارد. در مراقبه ما باید بر روی ذهن‌مان مراقبت داشته باشیم، بر روی فکرهایی که در ذهن‌مان هستند و یا می خواهند وارد ذهن‌مان شوند باید تسلط داشته باشیم و بر روی ورودی های ذهن‌مان نیز کنترل داشته باشیم؛ به نوعی باید در طول شبانه روز در هر حالت و مشغول انجام هر کاری که هستیم از خودمان و دنیای درونی‌مان مراقبت و محافظت کنیم و آن را به خوبی مدیریت نماییم, بنابراین می توانیم همیشه, در همه جا و در هر حالتی مراقبه داشته باشیم و این کار ارزشمند را انجام دهیم

یکی از جمله هایی که در اینترنت آن را خواندم این مورد بود که گفته اند: “یکی از دستورات بسیار مهم اخلاق اسلامی که اساس و ریشه ی همه ی پیشرفت‌ها و وسیله ی بسیار مؤثر وصول به کمالات معنوی است تحت عنوان مراقبه شهرت یافته است. مراقبه به معنای مواظبت دائمی از خود در مقابل خداوند متعال است و اینکه انسان با شناخت کافی و صحیح از آنچه خداوند از او طلب دارد به صورت دائم به انجام آن با قصد اخلاص کوشا باشد. مراقبه گرچه دارای مراتب مهمی می‌باشد ولی جوهره ی همه ی آن مراتب مواظبت بر انجام وظایف بندگی و توجه به حضور در محضر الهی است”

هر کس از خود محافظت کند خداوند هم از او محافظت می کند/ امام علی(ع)

بنابراین در طول زندگی و لحظه ها و شرایط مختلف آن, ما باید از خودمان مراقبت و محافظت داشته باشیم تا نتایج مثبت آن را در حال و روحیه و سلامتی و زندگی خود و اطرافیانمان ببینیم و در این راه خداوند نیز به کمکمان می آید

رسانه های مختلف هم که دست از سرمان بر نمی دارند و یا ما دست از سر استفاده ی بیش از حد آنها بر نمی داریم!، پارادوکس این موضوع هر چه باشد تکنیک مراقبه به ما کمک می کند آنها و آنچه وارد ذهن‌مان می شوند را مدیریت کنیم، باید به محتواهایی که وارد ذهن‌مان می شوند و فکرهایی که در ذهن‌مان هستند آگاهی داشته باشیم*ذهن‌آگاهی* و فکرهای سازنده، هدفمند و مثبت داشته باشیم؛ تکرار جملات تأکیدی مثبت، گفتن ذکرهای مختلف، خواندن کتاب های معنوی و دعاهای مختلف و… نیز می تواند در این کار ارزشمند به ما کمک زیادی کنند. متأسفانه بسیاری هم مخصوصا در شبکه های اجتماعی عادت کرده اند به وایرال نمودن خبرهای منفی چه درست و غلط و نمی دانند با این کارشان چه بر سر روح و روان دیگران مخصوصا قشر ضعیف جامعه می آورند

یکی از کارهای دیگری که می توانیم برای مراقبه انجام دهیم این است که به این موضوع توجه داشته باشیم خداوند نظاره‌گر تمام فکرها، نیت ها، صحبت ها و کارهای ماست “آیا انسان نمى داند که خدا او و اعمالش را مى بیند/ علق- ۱۴ و از ما می خواهد تا به سمت رشد و تعالی گام برداریم و در مسیر زندگی خود اشتباه نکنیم چون او ما که بندگان او هستیم را دوست دارد و ما را آفریده است تا زندگی خوبی داشته باشیم و به سعادت و کمال برسیم. اگر این موضوع را به خوبی درک کنیم و آن را فراموش نکنیم بهتر می توانیم مراقبه را در هر حالت و شرایطی که هستیم در لحظه لحظه ی زندگی‌مان جدی بگیریم و جای دهیم و آن را به اجرا بگذاریم و آن را پایدار نگه داریم

سزاوار است انسان بر خویشتن مسلّط و همیشه مراقب قلب خود و نگاهدار زبان خویش باشد/ امام علی(ع)

پاسبانِ حرمِ دل شده‌ام شب همه شب؛ تا در این پرده جُز اندیشه ی او نَگْذارم/ حافظ

دین و فرهنگ بسیار غنی داریم که هیچ وقت تازگی و فواید خود را از دست نمی دهند؛ حتی در زمان بسیار دور وقتی هنوز خبری از مراقبه به شکل امروزی با روش های مختلف آن مطرح نبود, تمام بزرگان از مراقبه آگاهی داشتند، اهمیت آن به خوبی درک شده بود و از آن به بهترین شکل ممکن استفاده می شد. جدا از امام علی(ع) و حافظ که نام آنها در قسمت های بالا آورده شد، از حضرت ابوالفضل(ع) تا امام سجاد(ع) و حکیم حاج ملاهادی سبزواری که در مناسبت های تقویمی هفته ای که پشت سر گذاشتیم از آنها نام برده شده است تا بسیاری بزرگان دیگر در دین و عرفان و فلسفه, رد پایی پُررنگی از مراقبه در زندگی آنها دیده می شود, چرا که یکی از موراد مهم در امور تربیتی و تربیت اسلامی که باعث رشد و شکوفایی انسان می شود و همچنان در زندگی مدرن امروزی واقعا به آن نیاز داریم مراقبه است چون بدون آن جدا از کارهای مختلف مفید روزانه، با این حجم زیاد محتوا در محیط های مختلف که به صورت روزانه وارد ذهن هر یک از ما می شوند و در روحیه ما تأثیر دارند, به نوعی خسته می شویم. امام سجاد(ع) که صحیفه سجادیه از ایشان می باشد در حدیثی گفته اند: “همه ی خیر و نیکی آن است که انسان خودش را نگه بدارد”، این مورد, توجه به خود و مراقبت و محافظت نمودن از خود را نشان می دهد که گاهی توسط ذهن و فکرهای ما لازم است و گاهی محیط بیرونی که در آن هستیم, چه در محیط آفلاین در دنیای واقعی و رسانه های آن و چه در محیط آنلاین و دنیای مجازی باید به آن توجه داشته باشیم

این همه گفت و گوی و مشغله و بانگ و حرکت و آرزو بیرون پرده است، درون پرده خاموشی و سکونت و آرام است/ بایزید بسطامی

مراقبه تأثیر مثبت زیادی بر روی ما می گذارد، به رهایی و آرامش درونی دست پیدا می کنیم و به حالت متعادلی در ابعاد وجودی خود می رسیم، موضوعی که برای رسیدن به موفقیت، خوشبختی و سعادت و کمال و تأثیرگذاری و طی نمودن مسیر خود در زندگی توجه به آن لازم و ضروری است و قسمت مهمی از خودسازی و سیر و سلوک ما در زندگیِ زمینی نیز با توجه به آن انجام می شود

طبیعت هم می تواند به ما در انجام این کار ارزشمند کمک زیادی کند؛ اگر شرایط حضور در آن را داشته باشیم، اگر هم نداشتیم تصاویر طبیعت در اینترنت و حتی موزیک های ملایم به کمکمان می آیند؛ در کل آنچه در مراقبه با تمام روش های آن که وجود دارند مهم است و هدف نهایی آنها می باشد مراقبت و محافظت از خود در شرایط مختلف است تا اول بر ذهن‌مان تسلط داشته باشیم تا فکرهای منفی و بیهوده را از ذهن‌مان دور کنیم و به فکرهای مثبت و سازنده مشغول شویم و بعد به کارهای مختلفی که انجام می دهیم جهت مثبتی بدهیم

مراقبه حتی پای خود را به کسب و کارهای مختلف نیز باز نموده است و گفته شده: “والت دیزنی یکی از نخستین کسب و کارهایی است که مراقبه را به محیط کار خود آورد زیرا مدیران این شرکت پس از آن‌که کارمندان‌شان برای یافتن راه‌حل‌های موضوعات کاری به مراقبه پرداختند مشاهده کردند خلاقیت‌شان به میزان زیادی افزایش داشته است. جنرال میلز هم یکی دیگر از کسب و کارهایی است که گفته شده در اثر تمرین بی‌حرکت نشستن‌ و ایجاد اتاق مراقبه برای پرسنل خود میزان نوآوری‌ آنها بهبود یافته‌ است. گوگل نیز جدا از محیط کاری خلاقانه ای که دارد برای کارمندان خود برنامه‌ای را به نام ,درون‌ات را جستجو کن‌,‌ ایجاد نموده و همچنین هزارتویی را نیز برای مراقبه‌های ذهن‌آگاه در هنگام راه رفتن ساخته است”. این موارد نشان می دهد مراقبه می تواند ما را به نتایج جدیدتر و بهتری نیز در هر نوع کسب و کار و شغلی که داریم برساند و قبلا توسط کسب و کارهایی که نام برده شده اند تست شده است، تنها نیاز به عمل به آن دارد

از درون خویش این آوازها؛ منع کن تا کشف گردد رازها/ مولانا

انجام برخی کارهای پیش پا افتاده و راحت, تأثیری عمیق و بزرگی بر روی ما و زندگی‌مان می گذارند و مراقبه یکی از آنهاست که حتی نهایت روزی نیم تا یک ساعت انجام آن به روش امروزی و در فواصل زمانی مختلف برای‌مان کافی است و ما را به نتایج مثبت و درخشان آن می رساند؛ اگر هم چراغ آن را برای همیشه در ذهن‌مان روشن نگه داریم که چه بهتر, در هر لحظه می توانیم از فواید بی‌نظیر آن استفاده نماییم. جدا از اینکه خودمان از آن استفاده می کنیم اگر این مورد را با اعضای خانواده، فرزند و یا فرزندان خود و دیگران نیز چه در محیط کار و چه در اجتماع درمیان بگذاریم خیلی برای‌شان مفید خواهد بود چون بسیاری در این شرایط و در میان رسانه ها و انجام کارهای مختلف به نوعی گم شده اند و نیاز دارند در مورد مراقبه که موضوع بسیار مهمی هم می باشد کسی آنها را آگاه و راهنمایی کند و مراقبه خیلی برای آنها مفید خواهد بود

در ادامه با چند عکس از روستای اسلامیه تنهایت می گذارم تا به موضوع و محتوای این مقاله بیندیشی و از آن تا همیشه به نحو احسن استفاده نمایی/ با تکنیک مراقبه, پُر شور فراتر از اراده به زندگی ادامه بده.

دانلود آهنگ “alone with nature- تنها با طبیعت” با نوازندگی “کریس واندرفول- Chris Wonderful”

۱۴۰۱/۱۲/۱۲

منبع:

مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا

کمپین"دست های مهربان" سایت مأموریت+.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *