داشتن برخی ویژگی‌ها, صفات بسیار ممتازی برای هر فرد به حساب می‌آید که کمک زیادی برای شناخت درست دنیای پیرامون می‌باشد و باعث رشد و رسیدن به کمال انسان می‌شود و آزادگی یکی از اولین موارد آنهاست

وقتی بدون پیش‌داوری موضوعات مختلف را مورد بررسی قرار می‌دهیم و درست یا نادرست بودن‌شان را بر اساس فطرت، ارزش‌های انسانی، وجدان و آگاهی^{*دانش و علم*} و اراده‌ای که خداوند در وجودمان قرار داده است می‌سنجیم و در نظر می‌گیریم در مسیر آزادگی گام برمی‌داریم

این مورد نقش بسیار مهمی در رشد و رسیدن به بالاترین درجات انسانی و اخلاقی و شکوفایی استعدادهای انسان دارد چون باعث می‌شود موضوعات درست و مفید را هر چند گاهی خوشایندمان نباشند بپذیریم و آنها را مورد استفاده قرار دهیم که همین کار باعث رشد درونی و تعالی و پیشرفت و داشتن زندگی سالم و خوب برای انسان می‌شود

آزادگی یعنی آزادیِ عقل و روح و جسم از تمام قید و بندِ خواسته‌های حقیرانه که انسان را کوچک و پابند و اسیر به خود می‌کنند و اجازه رشد عمیق و سالم را به او نمی‌دهند و وقتی این رشد انجام نگیرد نمی‌توان از موارد منفی عبور کرد و برای رسیدن به فواید مادی و معنوی و حفظ آنها با مشکل مواجه خواهد شد و برای همیشه دچار آن موارد خواهد بود؛ مواردی مثل پذیرش زور و ظلم و ستم و راضی بودن به آن، از حق و حقوق خود و دیگران گذشتن، وابستگی به تعلقات دنیا و زیاده‌خواهی و طمع داشتن در چیزهای مختلف و انجام کارهای که در شأن و جایگاه انسان نیستند

سر به آزادگی از خَلق برآرم چون سَرو؛ گر دهد دست که دامن ز جهان دَرچینم/ حافظ

از مهم‌ترین درس‌هایی که می‌توان از تاسوعا و عاشورا گرفت آزادگی‌ست، همان موضوعی که نوه‌ی پیامبر خدا، فرزند امام علی(ع) در مورد آن فرمود: “اگر دین ندارید و از روز رستاخیز نمی‌ترسید لااقل در دنیا آزاده و جوان‌مرد باشید/ امام حسین(ع)”

آزادگی باعث می‌شود نه تنها به موارد منفی دچار نشویم و عزت‌مندانه زندگی کنیم بلکه وقتی ظلم و ستم را به دیگران می‌بینیم که حق و حقوق افراد ضعیف ضایع می‌شود پشتیبان افراد زورگو نباشیم و به شیوه‌ی درست طرفدار و حامی افراد ستم‌دیده و بی‌پناه از زمان گذشته و تا دورانی که در آن زندگی می‌کنیم باشیم

برخی افراد فراتر از هم‌وطن هستند و برای بسیاری محترمند. امام حسین(ع) و همراهان‌شان با حماسه‌ای که رقم زدند انسان‌های آزاده و حق طلب و عدالت‌خواه را از چهار گوشه‌ی دنیا به دور خود جمع می‌کنند و هر کس با شناختی که از آنها به دست می‌آورد, عشق و شور و حال خاصی در او ایجاد می‌شود و محبت خود را به نوعی به آنها ابراز می‌کند که باعث وحدت‌آفرینی بین افراد مختلف از سراسر دنیا می‌شود که یکی دیگر از فواید مهم آزادگی است؛ همین باعث به وجود آمدن مراسم و آیین و رسوم و سوگواری‌های سنتی مختلفی در روستاها، شهرها و کشورها با ملیت‌ها و زبان‌های مختلفی نیز شده که هنوز زیر خیمه و پرچم امام حسین(ع) برو بیاست و نشان از ارادت قلبی به آنها می‌باشد و هر سال با شکوه‌تر می‌شود و حتی افراد جدیدتری را مشتاق حضور در مراسم آنها می‌کند که با گفتگو و تعامل خوب و مفید و سازنده می‌توان باعث شناخت بهتر مردم دنیا با آنها و این مراسم شد

بسیاری از اندیشمندان و بزرگان سرزمین‌ها و ادیان مختلف با سال‌ها تحقیق و پژوهش در زمینه‌ی فلسفه‌ی قیام عاشورا و نهضت حسینی بر این باورند که دلیل اصلی قیام امام حسین(ع) یک قدرت الهی بود و امام حسین(ع) با حرکت خود می‌خواست تا دین اسلام و راه و روش پیامبر(ص) را برای همیشه جاویدان کند تا در گذر زمان دستخوش تحریف و دگرگونی نشود. در ادامه با برخی از سخنان افراد مختلف آشنا می‌شویم

آنتوان بارا, از جمله پژوهشگران مسیحی است که در کتاب “حسین در اندیشه مسیحیت” حقیقت شخصیت امام حسین(ع) را اینگونه بیان کرده است: “من در مورد زندگی و حرکت حسین بیشتر به بُعد انقلابی شخصیت ایشان شیفته شده‌ام. آن حضرت در مرامنامه‌ی قیام خود اعلام می‌کند: “من از روی هوسرانی و خوشگذرانی و برای افساد و ستمگری قیام نکرده‌ام بلکه قیام من برای اصلاح در امت جدم و برای امر به معروف و نهی از منکر و حرکت بر اساس سیره جد و پدرم است”. آنتوان, گفته بود: “اگر حسین از آنِ ما بود, در هر سرزمینی برای او بیرقی برمی‌افراشتیم و در هر روستایی برای او منبری برپا می‌کردیم و مردم را با نام حسین به مسیحیت فرا می‌خواندیم”

مسیو ماربین, دانشمند و مورخ شهیر آلمانی در مورد ویژگی‌های امام حسین(ع) بیان می‌کند: “حسین بن علی(ع), نوه محمد(ص), که از دختر محبوبش فاطمه(س) متولد شده تنها کسی است که در چهارده قرن پیش در برابر حکومت جور و ظلم قد علم کرد. در فرزند علی(ع) همه‌ی اخلاق و صفاتی که در دوران حکومت عرب پسندیده و قابل احترام بود مشاهده می‌شد. حسین شجاعت و دلاوری را از پدر خود به ارث برده بود، به دستورات و احکام اسلام تسلط کاملی داشت، در سخاوت و نیکوکاری نظیر نداشت، در نطق و بیان زبردست بود و همه را مجذوب بیانات خود می‌ساخت، مسلمانان جهان عقیده و ارادت زائدالوصفی به حسین علیه‌السلام دارند و هر ساله در ماه معینی^*محرم* برای او عزاداری می‌کنند”. “مصائبی که حسین علیه‌السلام در راه احیای دین جدش بر خود وارد ساخت او را بر شهیدان پیش از او برتری داد و بر احدی از گذشتگان چنین مصائبی وارد نیامده”

سِر پِرسی سایکس, خاورشناس مشهور انگلیسی تأکید می‌کند: “حقیقتا آن شجاعت و دلاوری که این عده قلیل از خود بروز دادند به درجه‌ای بوده است که در تمام این قرون متمادی هر کسی که آن را شنید بی‌اختیار زبان به تحسین و آفرین گشود. این یک مشت مردم دلیر غیرتمند نامی بلند غیرقابل زوال برای خود تا ابد باقی گذاشتند”

ادوارد گیبون, تاریخ‌نگار سرشناس انگلیسی گفته است: “با آنکه مدتی از واقعه‌ی کربلا گذشته و ما هم با صاحب واقعه هم‌وطن نیستیم, مع ذلک مشقّات و مشکلاتی که حضرت حسین تحمل کرده احساسات سنگین‌دل‌ترین خواننده را برمی‌انگیزد چندانکه یک نوع عطوفت و مهربانی نسبت به آن حضرت در خود می‌یابد”. “در طی قرون گذشته و در سرزمین‌های مختلف, بشریت صحنه‌های حزن‌آوری به عظمت قیام حسینی که موجب بیداری قلب خونسردترین خوانندگان خواهد شد به خود ندیده است”

پروفسور ادوارد براون, مورخ، شرق‌شناس، ایران‌شناس و ادیب برجسته‌ی بریتانیایی نیز درباره‌ی مصیبت امام حسین(ع) در کربلا می‌گوید: “یادآوری واقعه کربلا که در آن سبط رسول بعد از تحمل آزار و عطش به شهادت رسید کافی است تا در سردترین و سست‌ترین افراد اثر گذارد و حتی کسانی را که به امور حماسی و حزن‌آور اعتنا و توجهی ندارند به خود آورده و روح آنان را به مدارج کمال بالا برد به حدی که درد و مرگ برای آنان چیزی بی‌ارزش و سست شود”

ابن ابی‌الحدید, دانشمند نامدار اهل سنت در مورد جلوه‌های آزادگی و شکست‌ناپذیری عاشورا چنین سخنانی دارد: “سالار پُرشکوه شکست‌ناپذیران روزگار و قهرمان کسانی که در برابر ذلت و تحقیر سر فرود نیاورده و به عصرها و نسل‌ها درس جوانمردی و شرافت و مرگ پُر افتخار را زیر سایه شمشیرهای آخته داد و آن را بر سازش با بیداد و فریب برگزید، پدر یکتاپرستان گیتی حسین، فرزند رشید علی است. استبدادگران اموی به آن شخصیت تسخیرناپذیر و یارانش امان دادند اما او بدان دلیل که نمی‌خواست در برابر ذلت و بیداد سر خم کند و نیز بیم آن داشت که اگر با پذیرش امان‌نامه کشته هم نشود ذلت بر او و دیگر آزادمنشان رهرو راهش از سوی عبید و دیگر خودکامگان سیاه کار و حقیر تحمیل گردد مرگ پُر عزت و افتخار را بر زندگی ذلیلانه برگزید”

دکتر ژوزف, مورخ معروف فرانسوی در کتاب “اسلام و اسلامیان” می‌نویسد: “امروز در هیچ نقطه‌ای از جهان نیست که برای نمونه دو الی سه نفر شیعه یافت شوند و اقامه عزاداری ننمایند”. “در بندر مارسِی, عربی را دیدم که پیرو مذهب تشیع بود و گویا تبعیت بحرین را اختیار نموده بود. در مهمانخانه جنب اتاق من مسکن داشت، در روز عاشورای حسین علیه‌السلام به تنهایی احوالات حسین را می‌خواند و گریه می‌کرد و سپس مقداری آش که با شکر و برنج تهیه نموده بود بین فقرا تقسیم می‌نمود”. “شیعیان عقیده دارند که در روزهای عاشورا و تاسوعا بایستی فقرا را اطعام نمود, از این جهت همه ساله از اموال خود به قدر استطاعت خویش به فقرا کمک می‌نمایند و بعضی اوقات این کمک‌ها از میلیون‌ها دلار هم می‌گذرد. دسته‌ی دیگری از شیعیان برای اقامه مجلس سوگواری وقفیاتی نموده‌اند که ارزش آن بالغ بر میلیون‌ها دلار می‌گردد. باید اعتراف نمود که شیعیان از بذل جان و مال خود در راه مذهب و سوگواری حسین علیه‌السلام دریغ ندارند. امروز در هر نقطه از عالم مسلمانان شایسته‌ترین افرادی می‌باشند که به معرفت علم واقف شده و به‌خصوص فرقه شیعه بر سایر فرق اسلام مزیت و برتری دارند”

توماس ماساریک، جامعه‌شناس مسیحی اهل چکسلواکی تصریح می‌کند: “بسیاری از مورخین ما از کم و کیفیت این رسم و ازدیاد عزاداری واقف نبوده, جاهلانه سخن می‌گویند و وضع عزاداری پیروان حسین را مجنونانه می‌پندارند و ابداً بدین نکته پی نبرده‌اند که این مسئله در اسلام چه تحولاتی را به وجود آورده و با جنبش و نهضت مذهبی که از تعزیه‌داری در این قوم پیدا شده در هیچ یک از اقوام و ملل دیگر عالم پیدا نشده با یک نظر دقیق در ترقیات دویست ساله پیروان علی در هندوستان که عزاداری را شعار خود نموده‌اند تصدیق خواهیم کرد که بزرگ‌ترین عامل اصلی مزیت را آنها پیروی می‌کنند. دویست سال پیش پیروان علی و حسین در سرتاسر هندوستان در اقلیت بودند و همین حال را ممالک دیگر داشتند. امروزه در ممالک مترقی و ثروتمند مسیحی اگر بخواهند چنین ماتم و عزاداری را به پا نمایند با صرف میلیون‌ها دلار باز هم به تأسیس چنین مجامع و مجالس عزاداری موفق نخواهند شد. گر چه کشیشان ما هم از ذکر مصائب حضرت مسیح مردم را متأثر می‌سازند, ولی آن شور و هیجانی که در پیروان حسین یافت می‌شود در پیروان مسیح یافت نخواهد شد و گویا سبب این باشد که مصائب مسیح در برابر مصائب حسین مانند پر کاهی است در مقابل یک کوه عظیم پیکر”

کلودین رولو, مفسر روزنامه لو موند- Le Monde که یکی از مهم‌ترین روزنامه‌های اروپا و معتبرترین روزنامه فرانسه است, درباره‌ی امام حسین‌(ع) و واقعه عاشورا می‌نویسد: “شیعیان هر سال در ماه محرم به تذکر واقعه کربلا و مصیبت امام حسین‌(ع) که نمادی از دلیری، عدالت علیه تجسم پلیدی و نیروی شقاوت است می‌پردازند و ستمکاران عصر را به یزید و اشقیا تشبیه می‌کنند”

پورشو تامداس توندون, اندیشمند هندو، رئیس سابق کنگره ملی هندوستان هم براین باور است که: “شهادت امام حسین از همان زمان که طفلی بیش نبودم در من تأثیر عمیق و حزن‌آوری داشت. من اهمیت برپا داشتن این خاطره‌ی بزرگ تاریخی را می‌دانم. این فداکاری‌های عالی از قبیل شهادت امام حسین(ع) سطح فکر- فرهنگ بشریت را ارتقاء بخشیده است و خاطره‌ی آن شایسته است همیشه باقی بماند و یادآوری شود”

ل. م. بوید, که زمانی در مراسم امام حسین(ع) شرکت داشته و بخشی از آن را برایش توضیح داده‌اند گفته بود: “در طی قرون, افراد بشر همیشه جرأت و پُردلی و عظمت روح، بزرگی قلب و شهامت روانی را دوست داشته‌اند و در همین‌هاست که آزادی و عدالت هرگز به نیروی ظلم و فساد تسلیم نمی‌شود. این بود شهامت و این بود عظمت امام حسین و من مسرورم که در چنین روزی با کسانی که این فداکاری عظیم را از جان و دل ثنا می‌گویند شرکت کرده‌ام, هرچند که ۱۳۰۰ سال از تاریخ آن گذشته است”

فردریک جمس, شاعر و نویسنده متفکر مسیحی نیز بیان داشته: “درس امام حسین و هر قهرمان شهید دیگری این است که در دنیا اصول ابدی عدالت و ترحم و محبت وجود دارد که تغییر ناپذیرند و همچنین می‌رساند که هرگاه کسی برای این صفات ابدی مقاومت کند و بشر در راه آن پافشاری نماید, آن اصول همیشه در دنیا باقی و پایدار خواهد ماند”

و…

داشتن جامعه و جهانی سالم نیاز به چارچوبی دارد که آزادگی باعث دوری از هرج و مرج، استبداد و دیکتاتوری و در نتیجه سلب آزادی سالم افراد مختلف می‌شود و از نظر اسلام توجه به آزادگی خیر دنیا و آخرت بشر را به همراه دارد

آزاداندیشی، توجه به آنچه خداوند و فرستادگان او ما را به انجام آنها تشویق کرده‌اند، بندگی خالص خدا، تزکیه نفس، رعایت زهد و تقوا، در کنار کار و تلاش استفاده‌ی درست از مواهب الهی, قانع بودن و طمع نداشتن و بی‌رغبتی به دنیا, بهترین پیش نیازها و راه‌ها برای رسیدن به آزادگی دانسته شده‌اند, چیزی که در اوج ارزش‌های انسانی قرار دارد و نشان از اصالت و اراده‌ی قوی برای داشتن و رسیدن به بهترین و ماندگارترین چیزهاست

با آزادگی به رهاییِ متعالی می‌رسیم و در مسیر سیر و سلوک و خودسازی موفق‌تر خواهیم بود.

۱۴۰۳/۴/۲۹

منبع:

مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا