تنوع محصولات مختلف در بازار زیاد است در مورد مصرف‌گرایی خیلی می‌شنویم و این موضوع بر روی هزینه‌ها و خریدهایی که انجام می‌دهیم تأثیر زیادی دارد چون خرج اضافه‌ای روی دستمان می‌گذارد

وقتی به محصولات مختلف آنطور که باید نیازی نداشته باشیم و آنها را خریداری کنیم و از طرفی مرتب این کار را انجام دهیم به سمت مصرف‌گرایی پیش می‌رویم و مصرف‌گرایی مفهومی است که خرید کالا و خدمات متوع را به هر میزان تشویق می‌کند و نتیجه‌ی آن میل دائمی به خرید بیشتر محصولات مختلف است و شعار آن “می‌خرم پس هستم” می‌باشد

این کار باعث می‌شود درآمد و حتی پس‌انداز بدون دلایل منطقی بیهوده خرج شوند و برای سرمایه‌گذاری و خریدهای ارزشمند و آینده‌دار پولی باقی نماند و هزینه‌های زندگی افزایش پیدا کند

با اینکه همه‌ی ما می‌خواهیم زندگی خوبی داشته باشیم و به موفقیت و خوشبختی برسیم اما رسیدن به موفقیت و خوشبختی و داشتن زندگی خوب با خرید و مصرف مداوم محصولات مختلف تفاوت دارد و مصرف‌گرایی فقط باعث رضایت موقت می‌شود که نیاز به تکرار خرید دارد و تأثیر بلندمدت و پایداری ندارد. اگر دقت کنیم متوجه می‌شویم این خودمان هستیم که به خرید برخی محصولات رو می‌آوریم و برای خودمان نیاز تعریف می‌کنیم و به مصرف مداوم آنها عادت می‌کنیم

اما چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم تا از مصرف‌گرایی به دور باشیم؟

ساده‌زیستی: داشتن یک زندگی جمع و جور و راحت کمک می‌کند تا به خیلی چیزها وابسته نباشیم و زندگی آرام و رضایت‌بخشی را بگذرانیم و برای داشتن محصولات غیرضروروی به خودمان و اطرافیان‌مان سخت نگیریم. “غلامِ همتِ آنم که زیرِ چرخِ کبود؛ ز هر چه رنگِ تعلق پذیرد آزادست/ حافظ”. ساده‌زیستی باعث می‌شود زندگی کم هزینه‌ای داشته باشیم و با خیال راحت آن را بدون دوندگی و خستگی زیاد برای به دست آوردن خیلی چیزها آن را همانطور که واقعا خودمان می‌خواهیم بگذرانیم. یک زندگی ساده و مینیمال به دور از تجملات و زیاده‌خواهی خیلی وقت است در دنیا طرفداران زیادی پیدا کرده و ارزش زیادی دارد و افراد واقعا موفق سبک زندگی ساده‌ای دارند و آن را همیشه در اولویت قرار می‌دهند

داشتن خواسته‌های ارزشمند: مشخص بودن خواسته‌های ارزشمند باعث می‌شود رسیدن به آنها برای‌مان اولویت داشته باشد و چیزهای پیش پا افتاده برای‌مان کنار گذاشته شود و اهمیتی نداشته باشند. خواسته‌های ارزشمند آنهایی هستند که هزینه‌ها را در کوتاه‌مدت و یا در بلندمدت کاهش می‌دهند و آینده‌ی خودمان و خانواده‌ی‌مان را می‌سازند. برای مثال خرید و داشتن یک خانه و یا محل کسب و کار حتی شده کوچک بهتر از مستأجر بودن و پرداخت اجاره ماهانه‌ است. با داشتن خواسته‌های ارزشمند هزینه‌ها و خریدهای اضافی و غیرضروری کنار گذاشته می‌شوند و اشتیاق بیشتری برای پس‌انداز ایجاد می‌شود

مدیریت درآمد و هزینه‌ها: تقسیم درآمد باعث می‌شود خیلی کمتر به سمت مصرف‌گرایی برویم و پس‌اندازی که داریم را برای مخارج ضروری روزمره و خواسته‌های ارزشمندی که داریم کنار بگذاریم و با مسائل و مشکلات مالی مواجه نشویم. وقتی میزان درآمد ماهانه مشخص باشد و از طرفی هزینه‌های مختلف روزانه، هفتگی و ماهانه‌ای که وجود دارند را بدانیم بهتر می‌توانیم درآمد را مدیریت کنیم. با نوشتن مبالغی که خرج می‌شوند و یک دو دو تا چهارتای راحت می‌توان درآمد و مخارج را مدیریت کرد و خیلی از هزینه‌ها و خریدهای غیرضروری را با صرفه‌جویی و اصلاح الگوی مصرف کاهش داد و حتی از بدهکاری، قرض گرفتن از دیگران، وام و خریدهای نسیه به دور بود

خرید محصولات با کیفیت: وقتی محصولات با کیفیت و با دوام را با دقت و حوصله تهیه می‌کنیم این کار باعث می‌شود تا از آنها رضایت داشته باشیم و مدت بیشتری آنها را مورد استفاده قرار دهیم و خیلی کم‌تر نیاز به تغییر آنها داشته باشیم. محصولات و وسایل با کیفیت چون بادوام هستند دیرتر خراب می‌شوند به همین خاطر خیلی کمتر نیاز به تعمیر و تغییر دارند. از طرفی کسب و کارها و فروشندگان خوب و منصف با راهنمایی درست به مشتریان‌شان کمک می‌کنند تا طبق نیازی که دارند محصولات با کیفیت و بادوامی را تهیه کنند و مخارج‌شان را در بلندمدت کاهش دهند. انتخاب محصولات با کیفیت و بادوام هم به نفع مصرف‌کنند و هم تولیدکننده و فروشنده است

دوری از مقایسه نادرست: یکی از دلایل استفاده از محصولات مختلف و متنوع مورد مقایسه قرار دادن خودمان با دیگران می‌باشد که وقتی در فضای آفلاین و آنلاین فردی از محصولی استفاده می‌کند ممکن است ما هم تحت تأثیر قرار بگیریم تا آن را داشته باشیم. در این جور مواقع بهتر است به این موضوع فکر کنیم که آیا آن محصول بر روی کیفیت زندگی شخصی خودمان تأثیر می‌گذارد و واقعا برای‌مان فایده و اهمیتی دارد یا نه, برای تقلید و خودنمایی و بزرگ نشان دادن خودمان به دیگران می‌خواهیم آن را داشته باشیم!؟؛ اگر به این موارد دقت کنیم در بسیاری از مواقع از داشتن آن محصولات منصرف می‌شویم و از خرید آنها رهایی پیدا می‌کنیم

تبلیغات: معرفی محصولات و به روش‌های مختلف تشویق به خرید آنها کاری است که با تبلیغات انجام می‌شود. وقتی تبلیغات محصولاتی را می‌بینیم و یا می‌شنویم اگر به آنها واقعا نیاز نداشته باشیم و علایق و سلایق، خواسته‌ها و اولویت‌های‌مان مشخص باشند تحت تأثیر آنها قرار نمی‌گیریم، حتی اگر تخفیفات خوبی داشته باشند و فرد مشهوری آنها را تبلیغ کند به راحتی از کنارشان عبور می‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم در ما احساس نیاز به وجود بیاید

مدگرایی: هر از چندگاهی برخی محصولات در زمینه‌های مختلف مد می‌شوند و این موضوع نیز در مصرف‌گرایی خیلی تأثیر دارد. تنوع و نو بودن باعث ایجاد حس تازگی می‌شود اما مدگرایی در محصولات مختلف و بله گفته به هر نوع محصولی که مد می‌شود و سلیقه‌ی طراحان مد می‌باشد و تبلیغات هم در تشویق استفاده از آن محصولات تأثیر دارد مصرف‌گرایی را به وجود می‌آورند و از طرفی تحقیقات نشان می‌دهد افراد مصرف‌گرا خیلی زود تحت تأثیر تبلیغات و مد قرار می‌گیرند. این را حتی افراد طراح و تولیدکنندگان سرشناس مد هم می‌دانند که “مد ساخته شده است که از مد بیفتد. مد محو می‌شود، فقط سبک است که می‌ماند/ کوکو شانل” و جمله‌ی معروفی در این زمینه وجود دارد که خیلی می‌تواند در این مورد کمک کند “تو دنیای پر از مدهای کوتاه‌مدت تو یک کلاسیک بی‌انتها بمان”. سبک و سلیقه‌ی شخصی می‌تواند باعث دوری از مدگرایی شود و ما را از حسادت و رقابت‌های ناسالم دور نگه دارد

داشتن لیست خرید: زمانی که برای خرید می‌رویم داشتن لیست خرید باعث می‌شود در کنار اولویت‌بندی و به خاطر سپردن محصولاتی که به آنها نیاز داریم و صرفه‌جویی در زمان برای رفت و آمد و دوباره کاری, فقط همان محصولاتی که می‌خواهیم را تهیه کنیم و جذب محصولات رنگارنگ ویترین و قفسه‌های فروشگاه‌های مختلف نشویم. خریدهای احساسی و تصمیم‌های لحظه‌ای یکی از دلایل مهم دیگر در مصرف‌گرایی هستند و با تهیه لیست خرید می‌توانیم خیلی از آنها را کنار بگذاریم و از خالی شدن جیب و کارت بانکی جلوگیری کنیم

برخی از محصولاتی که به مرور زمان خریده‌ایم و حالا در کمد و انباری گذاشته شده‌اند یا خیلی زود آنها را دور انداخته‌ایم به همین دلایل است یعنی دوری از ساده‌زیستی، داشتن خواسته‌های کم اهمیت، درآمد و هزینه‌های مدیریت نشده، خرید محصولات بی‌کیفیت، مقایسه نادرست و تحت تأثیر تبلیغات و مد قرار گرفتن و نداشتن لیست خرید باعث شدند تا آنها را تهیه کنیم و پس از مدتی آنها را کنار بگذاریم

اگر به این موارد دقت کنیم نه تنها از مصرف‌گرایی رهایی پیدا می‌کنیم و دچار آن نمی‌شویم بلکه از همه‌گیر شدن بیش از پیش آن هم جلوگیری می‌کنیم چون این موضوع یک پدیده‌ی فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دانسته شده و هر چقدر در مورد آن فرهنگ‌سازی شود به کاهش تولید زباله‌های غیرضروری بیشتر کمک می‌کند که این کار اهمیت زیادی برای حفظ محیط زیست و سلامت خودمان و دیگران دارد

در آموزه‌های دینی هم به این موضوع توجه شده و استفاده از نعمت‌های الهی در کنار اعتدال و میانه‌روی و قناعت به خاطر فوایدی که دارند خوب دانسته شده و اسراف و زیاده‌روی و مصرف بیش از اندازه به خاطر ضررهایی که دارند بد دانسته شده است که یکی از آنها زیاده‌خواهی و خرید و مصرف بیش از اندازه‌ی محصولات مختلف است

با قانع بودن و خریدهای منطقی می‌توانیم از مصرف‌گرایی به دور باشیم و به مرور زمان به خیلی از چیزهای ارزشمندی که می‌خواهیم برسیم. “خوش‌ترین زندگی را کسی دارد که خداوند سبحان قناعت را ارزانیش داشته است/ امام علی(ع)”

موفقیت و خوشبختی برای هر کس معنای مختص به خودش را دارد و بیشتر یک حس درونی است و اگر تجربه داشته باشیم با خریدهای مختلف و گوناگون محصولات متنوع و مصرفی آن هم به صورت مرتب دوام چندانی ندارد و ماندگار نمی‌شود. وقتی بتوانیم تعریف درستی از آنها داشته باشیم دیگر بیش از اندازه خرید کردن و مصرف محصولات مختلف برای‌مان بی معنی می‌شود و می‌توانیم به زندگی خوب و رضایت‌بخشی برسیم.

۱۴۰۳/۸/۱۸

منبع:

مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا