چیه!؟

سوار شو دیگه!

اتوبوس سفرهای علمیِ

بلد نبودم برونم دیر شد، وسط راه هم پنچر شد، الان هم بد جایی پارک کردم

اول مقاله نخند، سریع بپر بالا همه معطلا، بنا به دلایلی سه روز عقب افتادیم چون فکر کردم شنبه تازه جمعه است اما واقعا شنبه بود, بعدشم که سیستم هنگ کرد و از طرفی این مقاله هم خیییلی کار داشت، خلاصه معذرت دیر شد

باید یه سر بریم به دل طبیعت، سفرهای علمی داریم، کُلی چیزای جدید قراره یاد بگیریم

کودک درونتم بزار حتما بیاد، بدون اون هیچ فایده ای نداره

آماده ی حرکتی!؟

نشستی این ویدیو رو ببین تا برسیم به یه جاهایی ببینیم این‌بار با هم چه چیزهای مفیدی یاد می گیریم

مانند زندگیِ پرندگان, همه ی قسمت های طبیعت شگفت‌انگیز است و می تواند برای همه ی ما الهام‌بخش باشد و در هر فصلی که باشیم درس های مختلفی را به ما یاد دهد که برای زندگی‌مان مفید می باشند

اگر به آن با جان و دل توجه کنیم چیزهای مفیدی از آن یاد می گیریم

چشمِ دل باز کن که جان بینی؛ آنچه نادیدنی است آن بینی/ هاتف اصفهانی

برای مثال

هر گیاه و درخت و موجودی در طبیعت مشغول زندگی خودش است، ما هم باید مشغول زندگی و کار خودمان باشیم

باید هر روز به رشد خود ادامه دهیم و متوقف نشویم

مانند آب در حرکت و زلال باشیم و به هر کجا که می رویم باعث سرسبزی و رشد شویم

رو به سمت نور و روشنایی باشیم تا مدام به رشد خود ادامه دهیم

و پُر ثمر باشیم و به همه تا جایی که در توانمان هست خیر و خوبی برسانیم

آموختن از طبیعت به همین موضوعات خلاصه نمی شود و سفرمان از اینجا به بعد تازه هیجان‌انگیز می شود

چقدر خوب همه دفتر خودکارامونم همراهمون هست تا یادداشت کنیم چیزایی که یاد می گیریم یادمون نره، آفرین به هممون

بسیاری از صنایع دستی که از دوران قدیم تا کنون در کشورمان و سراسر دنیا تولید می شوند از عناصری ساخته شده اند که در طبیعت وجود دارند. نقش و نگار بر روی فرش مخصوصا فرش دست‌باف ایرانی که از کودکی بر روی آنها بزرگ شده ایم نیز با این نقش های زیبا از طبیعت الهام گرفته شده

حتی وسیله ای که همین الان همه ی ما در حال استفاده از آن هستیم هم تمام اجزای آن روزی عناصری بوده که در دل طبیعت وجود داشته و با پشت سر گذاشتن فرایندهای مختلف و ترکیب آنها با هم این وسیله ساخته شده

بسیاری از ابداعات و اختراعات دیگر نیز الهام گرفته از طبیعت و کشف قوانین حاکم بر آن بوده است، از ساخت زیردریایی- دلفین، هواپیما- پرنده، بالن و چتر پرواز- قاصدک، کفش غواصی- پای اردک، دوربین های مختلف- چشم موجودات مختلف، کلنگ- نوک پرندگان، لامپ LED- کرم شب‌تاب و… گرفته تا حل مسائل و مشکلات روزمره و درمان بیماری های مختلف, با توجه و دقت و کنکاش در مورد طبیعت بوده است که بسیاری از آنها اختراع و یا کشف شده اند. نگاه و اندیشه و جستجو در طبیعت و هر آنچه در آن است ما را در هر کار به نتایج بهتر و جدیدتری می رساند

چیزی که می تواند ما را به اعماق دانش و علم ببرد و به اوج شکوفایی برساند تفکر در مورد طبیعت است و این شامل همه چیز می شود، از گُل و گیاهی که در خانه و یا محیط کار داریم تا هر آنچه که در هر کجایی در طبیعت وجود دارد؛ از دریا گرفته، تا جنگل و صحرا و در هر یک از موجودات مختلف، از مدل حرکت حیوانات گرفته تا ساختار بدن جانوران و گیاهان کوچک و بزرگ و الگوبرداری از رفتار و روش کارکرد آنها در شرایط مختلف و همچنین استفاده از قوانین و شگفتی‌های پدیده‌های طبیعی؛ به همین خاطر هر موجودی در موقعیتی خاص می تواند گره‌گشای مسئله و مشکلی کوچک یا بزرگ برای جامعه بشری باشد، تنها کافی‌ست با نگاهی عمیق به طبیعت بنگریم و به آن عمیقا بیندیشیم و اجزای مختلف آن را مورد بررسی قرار دهیم

بیومیمتیک- Biomimetics یا زیست‌تقلید و زیست‌همانندسازی, علم الهام، تقلید از الگوها و عناصر موجود در طبیعت با هدف حل مشکلات پیچیده ی انسان می باشد. اساس این علم, نگاه به مدل‌های طبیعی زیستی و طراحی سیستم‌های مدرن با مطالعه ی فیزیولوژی این مدل‌هاست که می توان با آن وسایل نوین فناورانه را طراحی کرد و ساخت. دامنه ی این رشته از هنر و معماری گرفته تا مهندسی مواد، برق و الکترونیک، مکانیک، رایانه و شیمی و تقریبا می توان گفت در همه ی شغل های گوناگون گسترده شده است و می توان آن را به هر نوع شغل، کسب و کار و محصولی بسط داد

این ربات پروانه ای شکل با طراحی فوق‌العاده زیبایی که دارد ساخت شرکت فستو- Festo است که با الهام از شاپرک ساخته شده و با وجود وزن کمی که دارد از مهارت بالایی در پرواز برخوردار است

دستاورد دیگر این شرکت یک پرنده ی رباتیک دیگر به نام BionicSwift است که از طراحی منحصربه‌فردی بهره می برد

بال‌های مصنوعی این پرنده ی ساخت انسان, بسیار هنرمندانه طراحی شده‌اند به طوری که قادرند با کمک گرفتن از جریان هوا, انرژی کمتری را برای پرواز صرف کنند و در نتیجه طول عمر باتری آن را ارتقاء دهند. عملکرد این پرنده رباتیک بسیار ظریف و نزدیک به پرنده‌های واقعی به نظر می رسد و همانطور که دیدیم تمامی حرکات از قبیل اوج‌گیری و فرود با مکانیسمی شبیه به آنچه نمونه‌های واقعی این ربات در طبیعت انجام می دهند صورت می گیرد

اتومبیل ها از حیوانات چهار پا الهام گرفته شده اند اما اتومبیل bionic car, خودروی زیست ‌سازه‌ای است که پا را فراتر گذاشته و از یک ماهی به نام boxfish که یک ماهی جعبه ‌مانند از گونه‌های Ostracion cubicus است و در صخره‌های مرجانی، تالاب‌ها و جلبک‌های دریایی زندگی می کند الهام گرفته شده. دلیل استفاده از boxfish به عنوان الهام‌‌بخش ساخت خودرو این بوده است که این ماهی برای حرکت از حداقل مقدار انرژی خود استفاده می‌کند، در حرکتش سریع است و پوست سفت ‌و ‌سخت آن می تواند در ‌برابر برخورد‌های خارجی محافظتش کند. بدن این ماهی دارای یک ساختار شبکه ایِ تشکیل شده از استخوان‌های صفحه ای است که به یک دیگر پیوسته اند، این صفحات از ماهی در برابر آسیب‌های خارجی محافظت می کنند و این ساختار به‌ طور یکسان در این خودروی جالب و کارآمد نیز به‌ کار برده شده است

پاک‌کننده خودکار سطح توسط یک گیاه‌شناس به نام ویلهلم بارتلوت از برگ گیاه لوتوس- lotus الهام گرفته شد. گیاه lotus یک خاصیت خود پاک‌کنندگی و آب‌گریزی بالا و خاصی دارد که خودش را به‌ صورت خودکار تمیز می کند, در نتیجه حتی اگر گیاه در آب گل‌آلود هم باشد برگ‌هایش بالاتر از آب می‌ایستد, به همین خاطر برگ‌ها بدون نیاز به تمیز شدن به صورت طبیعی خیلی تمیز و سالم نگه ‌داشته می شوند. این طبیعت خودپاک‌کنندگی برگ lotus در حوزه‌ی نانوتکنولوژی نیز اعمال شده. بارتلوت, با الهام گرفتن از این گیاه توانست سطوح خود پاک‌کن را توسعه بدهد که توانایی نگه‌داری آب را زیر هوا به‌طور دائمی و پیوسته دارد؛ این مواد نانو متریال هم‌اکنون در ساخت آینه‌ها، پنجره‌ها، کاشی‌ها و… استفاده می شوند و در ساختمان های بلند بسیاری از کشورها نیز از‌ خاصیت lotus استفاده شده که نمای ساختمان بدون نیاز به مداخله ی انسان, پاک و تمیز می ماند، از طرفی نقاشی‌ها و کاورهای وسایل مختلف هم می توانند با دور نمودن گرد و غبار از خود، خود را تمیز نگه ‌دارند

محققان دانشگاه MIT پس از سال‌ها تحقیق برای بهبود توان تولید نیروی الکتریکی از انرژی خورشید به این نتیجه رسیدند که جمع‌آوری بازتاب‌ها و تعیین زاویه درست برای دریافت نور خورشید کلید موفقیت در این زمینه هستند اما برای رسیدن به زاویه درست و دقیق نیازمند الگویی قابل اعتماد بودند؛ آنها پس از مدت ها با بررسی گُل آفتابگردان و توان تولیدیِ عظیمی که این گیاه از نور خورشید ایجاد می کند, زاویه ۱۳۷ درجه را برای این کار تعیین کردند. نکته ی جالب این است که گُل آفتابگردان بدون بودجه موسسه فناوری ماساچوست از هزاران سال قبل این کار را انجام می داد و تنها کافی بود محققان کنجکاو به این موضوع دقت بیشتری می داشتند تا زودتر متوجه آن شوند. پنل های خورشیدی را می توان در بیابان، دشت و سقف های متفاوت خانه ها و کارخانه ها به کار گرفت و از آنها برق تولید نمود

همیشه سوال های خوب و مهم پاسخ های خوب و راهگشا به دنبال دارند؛ چه چیزهایی برای حلزون ها که خانه ی خود را روی پشتشان حمل می کنند مهم است؟ وزن خانه، مقاوم بودن آن در شرایط مختلف طبیعت، رطوبت، حفظ دمای مناسب و جریان هوایی که باید در آن گردش داشته باشد. حتی در بیابان, صدفِ حلزون می تواند این موجود کوچک را مرطوب و نسبت به هوای بیرون خنک نگه دارد. الناز امیری، رزا عطارد، حسام عندلیب و محمد امین محمدی, دانشجویان دانشگاه هنر اصفهان می باشند که با الهام از صدف حلزون, خانه ای خود خنک شونده طراحی نمودند که می تواند از ساکنان خود در مناطق گرم بدون صرف مقدار زیاد انرژی محافظت کند. این گروه خوشفکر، خلاق و خودباور دانشجو, توانستند رتبه ی نخست مسابقه ی بین‌المللی طراحی بیومیمیکری را به دست آورند. طرح این گروه با عنوان “زندگی در کویر” به این پرسش پاسخ می داد که چگونه موجودات زنده می توانند در طبیعت سخت کویر که در آن آب و هوای گرم و خشک، نور شدید آفتاب، باد گرم، خشکی و کم آبی و دیگر عوامل در کنار یکدیگر قرار دارند زندگی کنند!؟؛ آنها برای پیدا نمودن جواب, مطالعه ای را بر جنبه های مختلف زندگی در انواع مختلف موجودات زنده در این محیط انجام دادند. در این پژوهش نحوه ی تعامل موجوداتی چون جوجه تیغی، حلزون و شتر مورد بررسی قرار گرفت، در نتیجه ساختار حلزون و فرم شگفت‌انگیز آن و چگونگی الگوبرداری از پوسته ی آن در ساخت سرپناه مدرن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و برخی از مدل های شبیه‌سازی شده ی اولیه فیزیکی آن ساخته شد. مانند صدف حلزون انحنای خانه که در تصویر بالا آن را می بینیم باعث می شود نور خورشید, کمترین میزان گرما را تولید کند، باد و باران باعث فرسودگی آن نشوند، تهویه هوا به خوبی در آن انجام بگیرد و احتمالا رنگ سفید نیز به این خاطر انتخاب شده که نور خورشید را منعکس نماید و باعث جذب کمتر آن به ساختمان شود. یکی دیگر از موارد جالب این است که حلزون در گرمای هوا به داخل صدف مرطوب و نسبتا خنک خود می رود و بخشی از این خانه ی الهام گرفته شده از آن نیز اگر به صورت زیرزمینی ساخته شود, هوای نسبتا خنک‌تر داخل زمین از گرمای محیط بالا, افراد خانه را محافظت می کند. “خانه ی ما چون در یکی از روستاهای یزد می باشد و طبقه ی پایین آن زیرزمین دارد کاملا مشخص است که حتی بدون وسایل سرمایشی چقدر خنک‌تر از محیط طبقه ی بالا است و از طرفی در زمستان نیز هوای محیط آن به صورت طبیعی و بدون وسایل گرمایشی گرم‌تر از طبقه ی بالا می باشد. حالا بیاید تصور کنیم پنل های خورشیدی که در پاراگراف بالا از آنها گفته شد بر روی سقف و نمای بیرونی این خانه ی حلزونی شکل با فاصله ای مناسب قرار بگیرند؛ اینگونه دو اتفاق خوب می افتد، یکی اینکه نور خورشید داغ کویر مستقیم به سقف خانه برخورد نمی کند و گرمای کمتری در خانه تولید می شود و از طرفی برق خانه نیز با انرژی خورشیدی تأمین می شود. امیدواریم روزی این پیام به دست طراحان این خانه برسد”. با الهام از طبیعت, خانه ها و ساختمان های مختلف در آینده ای بسیار نزدیک دستخوش تغییرات زیادی هستند. گفته شده در هند اولین شهر بایومیمتیکی جهان ساخته شده که همه ی سیستم‌های به کار رفته در این شهر از طبیعت الگو گرفته شده است

آیا می توان شیشه‌ای ۲۰۰ برابر مقاوم‌تر از شیشه های معمولی ساخت؟ اگر از طبیعت الهام بگیریم چراکه نه!. در سال ۲۰۱۴ محققان موفق شدند شیشه‌ای بسازند که هم شفاف است و هم از شیشه‌های معمولی ۲۰۰ برابر مقاوم‌تر است و به آسانی نمی‌شکند. آنها این دستاورد را با بررسی پوسته ی نشکن نوعی حلزون به‌دست آوردند چون مقاومت آن بسیار بالا بود. در این تکنیک آنها در ساختار شیشه, شکاف‌های میکروسکوپیک ایجاد می کنند و آنها را با پلیمری خاص پُر می کنند؛ حاصل این تکنیک نوعی شیشه است که به جای پس زدن ضربه‌ها سعی می‌کند آسیب حاصل از ضربه را در خود هضم کند و خرابی را به حداقل برساند

عه چه جالب! این درخته چقدر شبیه به این حلزونست!، یا چقدر شبیه این!، یا زرافه!‌‌، یعنی دلیلش چی می تونه باشه!؟؛ اینم از کفش ما، نه ببخشید کشف ما. آیا میشه با الهام از آنها محصولی ساخت!؟، بله چرا که نه

برگِ درختانِ سبز در نظرِ هوشیار؛ هر ورقش دفتریست معرفتِ کردگار/ سعدی

برگی که در بالا آن را می بینیم با استفاده از نمونه ی طبیعی آن و با الهام از ساختار گیاهی ساخته شده و یک برگ زیست خورشیدی است. جولیان ملچیوری, محقق بیونیک- Bionics و مدیر عامل استارت‌آپ آربوری, توانست با استفاده از یک چارچوب از فیبر ابریشم و کلروپلاست این برگ که همانند هر برگ دیگری می تواند از آب و نور خورشید, اکسیژن تهیه کند را بسازد. در این برگ, کلروپلاست روی چارچوب ابریشمی نشسته و میزبان کلروفیل است. این کشف علمی که به اختراع این محصول رسیده چه فایده ای دارد!؟ جولیان, معتقد است که می تواند با استفاده از ریزجلبک‌ها, آلودگی و تغییرات آب و هوایی را مهار کند؛ گفته شده فناوری برگ زیست خورشیدی در واقع ساختاری شبیه به یک پنل خورشیدی می باشد که گیاهان میکروسکوپی مثل ریزجلبک‌ها و فیتوپلانکتون‌ها روی آن پرورش می‌یابند، در نهایت این برگ زیست خورشیدی می تواند نور خورشید را بگیرد و با استفاده از آب, اکسیژن تولید کند، این اکسیژن به همان خلوص اکسیژنی‌ست که جنگل‌ها تولید می کنند. گیاهان مورد استفاده در این سیستم می توانند با کمک فرآیند فتوسنتزی، دی‌اکسید کربن را از بین ببرند و اکسیژن قابل تنفس را با سرعتی معادل ۱۰۰ درخت تولید کنند. اگر این محصول کارایی خود را در تولید انبوه ثابت کند می تواند منبعی برای تهویه هوای آینده انسان یا تأمین اکسیژن برای زندگی در سیاره‌ای دیگر باشد و این تنها یک فایده از این دستاورد فناورانه ی الهام گرفته شده از طبیعت است

احتمالا استگوساروس, اسمی عجیب و غریب برای جانوری بسیار بزرگ و بلند می باشد که منقرض شده و در حد فیلم‌های علمی تخیلی مثل پارک ژوراسیک و یا کارتون هایی مانند سرندیپیتی و جزیره ی ناشناخته, جذابیت داشته باشد و به هیچ درد دیگری نخورد, اما محققان در بخش تحقیقات علمی شرکت زیمنس, با استفاده از شکل دُم بسیار بلند و زره‌ای مانند این موجود منقرض شده توانستند پره‌های تازه‌ای برای توربین‌های بادی بسازند که کارآیی آنها را ۱/۵ درصد در سال ۲۰۱۲ بالاتر برد و این رقم با معیارهای انرژی‌های پاک, عدد بسیار قابل توجهی‌ است. دُم این جانور بزرگ دارای انتهایی‌ست که تنشِ ایجاد شده در هوا و سَیّال را به شدت کاهش می دهد و شکل عجیب آن کارآیی‌ پره‌های توربین‌ بادی را برای چرخیدن بهتر نموده است

گفته شده یک مورچه تا ۵۰ برابر وزن خودش را می تواند حمل کند؛ اگر بتوانیم ویژگی‌های مورچه در این زمینه را کشف و آن را برای انسان شبیه‌سازی نماییم می‌توان برداشتن دو تا سه برابر وزن را برای انسان قابل تحمل کنیم

باب راس در زندگی خود مأموریت داشت نقاش شود و تمام فعالیت های دیگرش حول این محور می چرخید، الهام‌بخش او در نقاشی هایی که می کشید و مستندهایی که می ساخت همیشه طبیعت بود؛ باب, برای اولین‌بار کوه‌های پوشیده از برف را از نزدیک می‌بیند که بعدها الهام‌بخش بسیاری از نقاشی‌هایش می‌شود، او علاقه ی زیادی به کشیدن درخت داشت و در همه ی نقاشی‌هایش درخت هم می‌کشید

بنابراین همه در هر نوع کسب و کار و شغلی می توانیم از طبیعت در هر کجا که هستیم الهام بگیریم؛ بابک بختیاری, کارآفرین خلاق و خوش‌فکر کشورمان برند جاپا را وقتی در زمستان, در فضای باز باشگاه ورزشی بود, با الهام از جای پای کلاغ بر روی برف خلق و راه‌اندازی نمود. اگر این کسب و کار به خوبی پیش برود آینده ی درخشانی خواهد داشت

خب فکر کنم تا همین‌جا کافی باشه و متوجه شدیم چقدر طبیعت می تونه الهام‌بخش باشه برای زندگی‌مون و رسیدن به راه حل های جدید در موضوعات مختلف

اگر در مورد هر گیاه و درخت و موجودی که در طبیعت است عمیق بنگریم از خلقت آن به شگفتی می‌افتیم

هر چه کوته نظرانند بر ایشان پیمای؛ که حریفان ز مُل و من ز تأمل مستم/ سعدی

حالا بریم بشینیم ببینیم امام علی(ع) در مورد مخلوقات خدا و طبیعت چی گفتن

“در ساخته های‌ بدیع خداوند آثار صنع و نشانه های‌ حکمتش آشکار است، از این رو آنچه آفریده حجّت و دلیلی‌ بر وجود اوست و اگر موجودی‌ بی‌ زبان باشد تدبیر او در وجود آن موجود برهان گویایی‌ بر وجود او و دلیلی‌ محکم بر آفرینندگی‌ ذات پاک اوست

آنچه را آفرید برایش اندازه قرار داد و اندازه اش را محکم کرد و تدبیر نمود و به خوبی‌ تدبیر فرمود و آن را در مسیر رسیدن به هدف خود قرار داد و آن مخلوق هم از حدودی‌ که برایش مقرر نمود تجاوز نکرد و به کمتر از رسیدن به هدف معیّنش اکتفا ننمود و در مأموریتش برای‌ انجام اراده ی حق چموشی‌ و نافرمانی‌ نکرد و چگونه چنین باشد در حالی‌ که همه ی امور از مشیّت او نشأت گرفته است؟

اوست به وجود آورنده ی انواع موجودات بی‌‌آنکه اندیشه ای‌ به کار برد و بدون اینکه تصوری‌ در در باطن علمش پنهان داشته باشد و بدون اینکه از تجربه ای‌ از حوادث روزگاران گذشته استفاده نماید و بدون اینکه او را در آفرینش موجودات شگفت‌انگیز شریکی‌ یاری‌ رساند؛ پس آفرینش به امر او قامتی‌ تمام یافت و به فرمانبرداری‌ از او گردن نهاد و دعوت حضرتش را پاسخ گفت، آفریده ای‌ نبود که در امرش سستی‌ ورزد و یا در اجرای‌ دستورش درنگ روا دارد. کژی‌ اشیاء را راست نمود و حدودشان را معین کرد و با قدرتش بین اشیاء متضاد الفت داد و اسباب اتصال آنها را فراهم نمود و همه را به اجناسی‌ مختلف در حدود و اندازه ها و غرائز و صورت ها تقسیم نمود. اینها مخلوقاتی‌ هستند که خلقت آنها را استوار کرده و آنها را بر اساس اراده ی متین خود به وجود آورده است

خداوند در زمین های‌ خشک گیاه و در دامن کوه ها سبزه رویاند، در این وقت زمین با آرایش مرغزارهای‌ خود به شادی‌ نشست و از پرده ی لطیفی‌ از شکوفه های‌ خوشبو و زیبا که بر خود پوشیده بود و از نظم دقیق شکوفه ها و بوته های‌ باطراوت که چهره ی آن را می‌‌آراست به نشاط و بهجت برخاست و خداوند آن نباتات و گُل ها را توشه ی آدمیان و روزی‌ چهارپایان قرار داد و نیز راه های‌ فراخ در اطراف زمین باز کرد و برای‌ روندگان نشانه هایی‌ نهاد تا به هر جا که بخواهند آمد و شد کنند/ بخش هایی از گفتار ۹۰ نهج‌البلاغه”

“از لطائف صنعت و شگفتی های‌ حکمتش که به ما نشان داده همانا اَسرار پیچیده ی حکمت‌آمیزی‌ است که در این شب پره ها تدبیر نموده، شب پره هایی‌ که روشنی‌ روز که گشاینده ی دیده ی هر چیزی‌ است چشم آنها را می‌ بندد و تاریکی‌ شب که دیده ی هر زنده ای‌ را می‌ بندد چشم آنها را باز می‌ کند و چگونه چشمشان پوشیده شده که توان مدد گرفتن از نور آفتاب درخشان را ندارند تا به راه های‌ خود, خود راهنمایی‌ شوند و در پرتو خورشید به آنچه باید بشناسند برسند و چسان خداوند آنها را با تلألؤ نور خورشید از راه سپردن در امواج روشنایی‌ آن مانع شده و در لانه های‌ خود از رفتن در قلب روشنایی‌ پنهان نموده!؟. در روز روشن پلک های‌ دیدگانشان را به روی‌ هم می‌ اندازند و شب تار را برای‌ خود چراغ روشن قرار داده اند که بدان واسطه به دنبال رزق خود می‌ روند. تاریکی‌ شب, آنها را از دیدن باز نمی‌ دارد و آنها نیز در سیاهی‌ شب از حرکت بازنمی‌ ایستند اما همین‌که خورشید نقاب از چهره بیندازد و روشنی‌ روز آشکار شود و نورش تا درون لانه ی سوسمارها وارد گردد شب پره ها پلک های‌ دیده را روی‌ هم اندازند و از معاش به آنچه در تاریکی‌ شب به دست آورده اند تغذیه کنند. پاک است خدایی‌ که شب را برای‌ آنها مانند روز و سبب جلب معاش قرار داد و روز را برای‌ آنها زمان آرامش و استراحت مقرر فرمود و برای‌ آنها بال هایی‌ از گوشتشان قرار داد تا در وقت نیاز به پرواز آیند، گویی‌ بالشان لاله های‌ گوشند اما بدون پر و چوبه آن, ولی‌ جای‌ رگ ها را در آن بال ها می‌ بینی‌. دو بال دارند که نه آنقدر ظریف‌اند که وقت پرواز پاره شوند و نه آنچنان سخت که مانع پرواز گردند. پرواز می‌ کنند در حالی‌ که جوجه‌های‌شان به آنان متّصل و به مادران پناهنده اند، هرگاه بنشینند جوجه ها هم می‌ نشینند و هر وقت پرواز کنند با آنان در حرکتند و از مادران جدا نشوند تا هنگامی‌ که اعضای‌ آنها محکم گردد و بال ها برای‌ پرواز آماده باشد و راه کسب روزی‌ و اقدام به مصالح خود را بدانند. پاک است خدایی‌ که پدیدآورنده ی هر موجودی‌ است بدون نمونه ای‌ که پیش از او از غیر او آفریده شده باشد/ بخشی از گفتار ۱۵۴ نهج‌البلاغه”

 

امام علی(ع) بدون امکانات امروزی با چه دقت و ظرافتی به توصیف آفریده های خدا و شب پره پرداخته است!، شاید اگر ما هم در طبیعت و موجودات مختلف تأمل کنیم، این موضوع را ممنوعه تصور نکنیم و اندیشه در مورد آنها را جدی بگیریم و آن را کمتر از عبادت واجبات ندانیم، دغدغه های و سرگرمی های بی فایده و بی مورد را هم از خودمان دور کنیم و از طرفی ذهن باز و مرتبط کننده ای هم داشته باشیم بتوانیم از طبیعت و موجودات مختلف, موضوعات مهمی را متوجه شویم که بیش از پیش به کشف و اختراعی جدید برسیم، شاید که نه, حتما می رسیم، مثل افراد و کسب و کارهای دیگری که در هر کجای دنیا این کار را انجام داده اند حتی بدون اینکه این گفته های امام علی(ع) و مثل این سخنان را خوانده باشند؛ اگر به آموزه های الهی توجه کنیم و در آنها تأمل نماییم راه را برای‌مان در مسائل و مشکلات مختلف باز می کنند و ما را به نتایج بهتر و جدیدتری در هر چیز می رسانند

عبادت کردن به زیادی روزه و نماز نیست بلکه *حقیقتِ* عبادت, زیاد در کار خدا اندیشیدن است/ امام حسن عسکری(ع)

عزیزان همسفر، مطلبی در یک نوشته توجه ام را به خود جلب کرد: “اخیراً از جورج جرداق, مطلبی را دیدم که می گفت در یک همایشی یک جوان مسلمان یک کتابی را به من هدیه داد. از جوان پرسیدم که این کتاب از کیست و چند سال قبل نوشته شده است؟، او گفت: این کتاب اسمش نهج‌البلاغه است، از علی(ع) است و ۱۴۰۰ سال پیش نوشته شده است. می گوید کتاب را گرفتم و تشکر کردم اما با خودم اندیشیدم کتابی که ۱۴ قرن پیش نوشته شده است امروز به چه کار می آید و به چه دردی می خورد!؟. بردم و در یک گوشه ای گذاشتم. مدتی گذشت. یک روز که خیلی بی حوصله بودم و وسایلم را جمع و جور می کردم چشمم به کتاب افتاد، با بی حوصلگی برداشتم که یک نگاهی داخلش کنم. وقتی که بازش کردم جمله ای توجه من را جلب کرد که در کتاب نوشته بود “حیات همه ی موجودات آب است”؛ می گوید شانه ای بالا انداختم و کتابم را بستم. شاید دو سال بعد در یک کنگره ای که در این کنگره تمام دانشمندان از کُل دنیا مطالب علمی تازه یافت شده را آورده بودند شرکت کردم، در آنجا شنیدم که دانشمندی پس از سال های متوالی در جهان هستی کشف کرده که “حیات همه ی موجودات از آب است”؛ می گوید در آنجا در بهت و حیرت فرو رفتم. برگشتم منزل و از آن به بعد تا پایان عمر بیش از ۲۰۰ بار نهج‌البلاغه را خواندم و هر بار بهره های فراوان بردم. این یادآوری من را تکان داد، سمت و سویی پُر از نور را به من نشان داد”

بنابراین می توانیم با مطالب دینی و آثار بزرگان دین و توجه به طبیعت در هر نوع شغل و یا کسب و کاری که داریم به نتایج جدید دست پیدا کنیم

امام علی(ع) اشاره ای به موجودات مختلف دیگر مانند مورچه، پشه، ملخ، ماهی، نهنگ، فیل و طاووس نیز داشته اند و در مورد برخی از آنها هم سخن هایی را گفته اند که شگفتی های این مخلوقات خداوند از کلام ایشان به زیبایی توصیف شده است؛ همه ی اینها نمونه هایی بوده تا ما در مورد طبیعت و موجودات مختلف آن بیندیشیم و از آنها چیزهای مختلفی بیاموزیم

در مورد امام رضا(ع) نیز که سفر خود را از مدینه به سمت خراسان آغاز نمودند گفته شده: حسین بن خالد که از اصحاب امام باقر و امام صادق(ع) و از محدثان^{*کسانی که کتاب‌های مفصل حدیثی نوشته‌اند*} در عصر امام صادق(ع) بود و به نقل برخی امام کاظم و امام رضا(ع) را نیز درک نموده بود گفته شده, از امام رضا(ع) پرسیدم: اینکه خداوند فرموده, وَ السَّماءِ ذاتِ الْحُبُکِ- سوگند به آسمان که دارای راه هاست^{/ ذاریات- ۷}, یعنی چه؟. فرمودند: این آسمان راه هایی به سوی زمین دارد. حسین بن خالد پرسید: چگونه می تواند راه ارتباطی با زمین داشته باشد در حالی که خداوند می فرماید آسمان ها بی ستون است؟. امام فرمود: عجیب است!، آیا خداوند نمی فرماید بدون ستونی که قابل مشاهده باشد؟. من عرض کردم: آری. فرمود: پس ستون هایی هست و لیکن شما آن را نمی‌بینید. این آیه با توجه به بیان امام رضا(ع) پرده از روی یک حقیقت علمی برداشته که در زمان نزول آیات بر کسی آشکار نبود چراکه در آن زمان هیئت بطلمیوس با قدرت هر چه تمام تر بر محافل علمی جهان و بر افکار مردم حکومت می کرد و طبق آن آسمان ها به صورت کراتی تو در تو همانند طبقات پیاز روی هم قرار داشتند و طبعا هیچکدام معلق و بی‌ ستون نبود بلکه هر کدام بر دیگری تکیه داشت، ولی حدود هزار سال بعد از نزول این آیات، دانش و علم بشر به اینجا رسید که افلاک پوست پیازی به کُلی موهوم است و آنچه واقعیت دارد این است که کرات آسمان هر کدام در مدار و جایگاه خود معلق و ثابتند بی‌آنکه تکیه‌گاهی داشته باشند و تنها چیزی که آنها را در جای خود ثابت می دارد تعادل قوه جاذبه و دافعه است که یکی ارتباط با جرم این کرات دارد و دیگری مربوط به حرکت آنهاست. از امام علی(ع) در این زمینه نقل شده: این ستارگانی که در آسمانند شهرهایی هستند همچون شهرهای روی زمین که هر شهری با شهر دیگر^{*هر ستاره‌ای با ستاره دیگر*} با ستونی از نور مربوط است. در اواخر آیه می فرماید که این حرکات و گردش ها و آمد و شدها و دگرگونی ها بی‌حساب و کتاب نیست و بدون نتیجه و فایده نمی باشد بلکه اوست که همه ی کارها را تدبیر می کند و برای هر حرکتی حسابی و برای هر حسابی هدفی در نظر گرفته است^{– منبع}

تا همین الان, در بهترین حالت ممکن, چیزهایی که کشف و اختراع شده‌اند ۲۰% از ۱۰۰% می باشند، ۸۰% دیگر باقی مانده, این بستگی به ذوق و سلیقه و ذهن خالی از دغدغه های بی مورد ما دارد که می تواند چیزهای جدید را بر روی ما کشف کند تا به اختراعی جدید بینجامد، تفاوتی هم ندارد در چه شغلی هستیم، چه کسب و کاری داریم و یا چه رشته ی تحصیلی را در حال ادامه دادنش می باشیم، اگر بتوانیم همانطور که گفته شد با طبیعت ارتباط خوبی برقرار کنیم می توانیم چیزهای جدیدی از آن الهام بگیریم و چیزهای جدیدی به وجود آوریم که تاکنون نبوده اند و مسائل و مشکلات حال و آینده را با آنها حل نماییم

یک درس دیگر هم می توانیم از طبیعت گرفت و آن این است که طبیعت نیاز به نگهداری و مراقبت دارد، اگر در خانه گُل و گیاه داشته باشیم متوجه شده ایم برای طراوت، رشد و شادابی‌شان, آنها نیاز به مراقبت دارند؛ در زندگی‌مان نیز برخی چیزها نیاز به نگهداری و مراقبت دارد، خودمان، خانواده‌مان، کسب و کارمان، چیزهایی که ابداع و اختراع می کنیم و هر چیزی که برای‌مان واقعا ارزش دارد و نسبت به آن بی‌تفاوت نیستیم نیاز به مراقبت دارد و باید مثل یک باغبان خوب از آنها مراقبت کنیم تا آسیبی به آنها وارد نشود. کشورمان نیز از این موضوع مستثنی نیست؛ بیش از ۵۰ سال پیش برخی افراد مراقب بودند تا باغ میهن‌مان بیش از پیش خزان نزند، آنها صدای حق طلبی‌شان را به گوش همه می رساندند، البته از زمان پیامبر(ص) و نبردهای مختلفی مانند غزوه بنی‌قریظه و دیگر اتفاقات آن دوران تا زمان پدران و مادران ما این موضوع مطرح بود، افرادی مانند شهید سید آیت الله محمدرضا سعیدی تا سربازان دلیر اسلام, شهیدان محمد بخارایی، صادق امانی، رضا صفارهرندی و مرتضی نیک‌نژاد؛ آنها و بسیاری مانند آنها مراقب بودند که به این کشور گزندی وارد نشود و جان شیرین خود را فدا کردند تا هم‌اکنون ما در هر کجای این خاک که هستیم با عزت و افتخار در آسایش و آرامش زندگی خود را بگذرانیم

با طبیعت که همگام باشیم خیلی چیزها از آن یاد می گیریم

انگار آفریده شده تا فقط برای اهالی زمین به روش های مختلف مفید باشد

و فصل های بهار و تابستان بهترین فصل ها برای ما هستند چون حال‌مان در این فصل ها بسیار خوب است و بیشتر می توانیم در طبیعت حضور داشته باشیم

پس یه بار دیگه خیلی خلاصه با هم مرور کنیم ببینیم چیزهایی که تا اینجا یاد گرفتیم چیا بودن!؟

“طبیعت چون پُر از شگفتی های مختلف است می تواند درس های مختلف و زیادی را به ما یاد بدهد که برای زندگی شخصی، خانوادگی، کاری و اجتماعی‌مان بسیار مفید می باشند

اگر از طبیعت الهام بگیریم به نتایج جدیدتری در دانش و علم می رسیم که برای شغل و کسب و کارمان و تولید محصولات جدید بی‌اندازه مفید می باشد

هر چیز با ارزشی نیاز به مراقبت و نگهداری دارد”

خب دیگه آماده شیم برگردیم، سفر علمی‌مون تموم شد

امیدوارم هممون از آن نهایت استفاده را ببریم

عه راستی حافظ رو جا گذاشتیم، او هم از طبیعت خیلی الهام گرفته و در شعرهایش آنها را زیاد به کار برده؛ بگیم سریع حافظ جان هم بیاد و فقط دو بیت در مورد مقاله ی این هفته بگه و سوار شیم بریم خونه‌هامون تا هفته ی دیگه

به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی؛ به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی

من اگر خارم و گر گُل چمن آرایی هست؛ که از آن دست که او می‌کشدم می‌رویم.

۱۴۰۲/۳/۲۹

منبع:

مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا