روزهای اول مهر است و مدارس و دانشگاه ها آماده شده اند تا به علم آموزی دانشپذیران خود در هر دوره و مقطع تحصیلی مشغول شوند
آموختن علم مهم است چون بدون آن نمی توان تصمیمات درستی در زندگی گرفت و زندگی خود را ساخت و از طرفی همیشه پروسه پیشرفت و رشد بشر با آموختن و علم آموزی شروع شده است
اما با وجود این میزان علم که هر روز هم به آن افزوده می شود چه علمی را یاد بگیریم تا در زندگی به نفعمان باشد و برایمان مفید باشد؟
۱- علمی که در مدارس خواندن و نوشتن را به ما می آموزد و برخی دانستنی هایی که باید آنها را بدانیم تا سپس مسیر علم آموزی منحصربه فرد خود را مشخص کنیم
۲- علمی که مسیر زندگی را به ما نشان دهد تا هر یک از ما را به شکوفایی و کمال برسیم
۳- علمی که به آن علاقه داریم و مرتبط به مأموریت ما در زندگی می شود تا در جایگاه درست خود قرار بگیریم، مسیر منحصر به فرد خود را طی کنیم و از یکی از فواید آن که به درآمد رسیدن است بهره مند شویم
۴- علمی که به ما بگوید در چهار بُعد زندگی مان*شخصی، خانوادگی، کاری و اجتماعی* چه کارهایی باید انجام دهیم تا تک بٌعدی رشد نکنیم و به همه ی ابعاد زندگی مان توجه داشته باشیم
بنابراین این چهار نوع علم در زندگی هر یک از ما خیلی مهم هستند و اگر پدر و مادر هستیم نیز برای فرزندانمان, که باید به این موضوعات توجه ویژه داشته باشیم
اما یک موضوع مهم در اینجا مطرح می شود: چگونه به علم آموزی علاقه پیدا کنیم؟ چون در بیشتر مواقع ضرورتی برای آموختن احساس نمی کنیم و سر خود را به کارهای دیگر گرم می کنیم!
در این مقاله نیز می رسیم به دو سوال “چرایی و چگونگی” در این بخش، این دو سوال به ما کمک می کنند به علم آموزی علاقه مند شویم
چرا علم آموزی مهم است؟
۱- باعث هدر ندادن عمر با ارزش و عملکرد بهتر ما در ابعاد مختلف زندگی مان در مسیر موفقیت و رشد می شود
۲- باعث شکوفایی استعدادها و توانایی های درونی ما می شود. هر انسان وجود متعالی دارد و می تواند خود را شکوفا کند
۳- باعث داشتن یک زندگی خوب برای خودمان و عزیزانمان می شود
۴- باعث رسیدن به سلامت فکری، روحی و جسمی، آرامش، انجام ندادن کارهای غیر مفید و شلوغ ننمودن زندگی مان می شود
۵- هر یک از ما هر کاری که خواستیم آن را در زندگی انجام بدهیم اول از همه باید ببینیم چطور آن کار را انجام دهیم و برای متوجه شدن به این موضوع نیاز به کسب علم و یا تجربه داریم، در غیر این صورت با آزمون و خطای زیادی مواجه می شویم و منابع ارزشمند مختلفی را از دست می دهیم مثل: “عمر، سرمایه، روحیه تضعیف شده و…”
۶- یکی از نتایج علم کشف*یافتن* و به وجود آوردن*اختراع* چیزهای جدید است که به احتمال زیاد برای بسیاری از ما جذاب و هیجان انگیز می باشد
اگر اهمیت این شش مورد را متوجه باشیم بنابراین انگیزه و شور و شوق پیدا می کنیم تا آن چهار علمی که در اول مقاله گفته شد را به ترتیب بیاموزیم و هم فرزندانمان را تشویق کنیم تا آنها را بیاموزند و هر روز مدام بر دانش خود بیفزاییم و از فواید مفید آنها بهره مند شویم
عالمی دیگر بباید ساخت و از نو آدمی/ حافظ
چگونه انگیزه بیشتری برای علم آموزی پیدا کنیم؟
توجه به الگوها: الگوهای ما در هر زمینه ای که باشند بدون شک علم آموزی برایشان اهمیت ویژه ای داشته است و دارد. همچنین اگر این بخش زندگی الگوها را*علم آموزی آنها* با فرزندانمان درمیان بگذاریم, در ایجاد انگیزه برای علم آموزی آنها تأثیر زیادی دارد. خداروشکر در کشور خودمان الگوی فرهنگی، علمی، دینی کم نداریم، فقط باید آنها را بشناسیم و سپس آنها را به صورت جذاب بسته به نوع محتوا و سن افراد نشان دهیم تا مورد توجه فرزندانمان قرار بگیرند و در این مورد راه آنها را طی کنند، این موضوع, هم برای کتاب های درسی مهم است و هم ابعاد مختلف زندگی خودمان
توجه به نتایج علم: وقتی علمی را به درستی بیاموزیم و از آن آموخته به درستی استفاده کنیم و نتیجه و یا نتایج مثبت آن را ببینیم, این موضوع باعث می شود بیشتر به علم آموزی ترغیب شویم چرا که می دانیم نتیجه ی خوبی که به دست آوردیم به خاطر علمی بوده است که آن را به درستی آموخته ایم و از آن به درستی استفاده کرده ایم
عادت دادن خود به آموختن: کنار گذاشتن زمان هایی از ۲۴ ساعت شبانه روز برای مطالعه و انواع مختلف دیگر محتوای مفید*دیداری- ویدیو، شنیداری- پادکست* باعث می شود این عادت در ما نهادینه شود و این عادت خوب را تا همیشه ادامه دهیم، اینگونه می توانیم خودمان را وقف آموختن علم کنیم و به دیگران هم مطالبی را بیاموزانیم. پیامبر مهربانی ها در حدیثی گفته است: “عالم از علم خویش سیر نگردد تا سرانجام به بهشت رسد”
دنبال نمودن منابع علمی خلاقانه و نوآورانه: در سال ۲۰۲۲ – ۱۴۰۱ هستیم، سلیقه ها تغییر کرده و توقعات همه ی ما بالا رفته است و نمی شود به شیوه ی قبل به خوبی آموزش دید و آموزش داد و انتظار توجه و عمل به آن آموزش ها را داشت، بنابراین منابع آموزشی به روز و خلاقانه نقش مهمی در ایجاد انگیزه در ما و فرزندانمان برای کسب علم ایفا می کنند که اگر آنها را پیدا کنیم و یا آنها را در کشور ایجاد نمائیم در ترغیب و درک ما در آموختن تأثیرگذار هستند. آیا این کار بد است و ایراد دارد؟ امام علی(ع) در نهجالبلاغه, حکمت ۱۹۷ به نوعی به این موضوع پاسخ داده است که بی ارتباط با خلاقیت و نوآوری در آموزش نیست: “این دل ها همانند جان ها*بدن ها* خسته می شوند، برای نشاط*و شادابی* آنها*دل ها* به سخنان تازه*و زیبا و ظریف* حکیمانه روی بیاورید”
به شیوه ی درست رفتار کردن: وقتی ساعت و یا ساعت هایی را پای آموختن علم نشستیم، زمانی را به خودمان استراحت بدهیم، این کار باعث می شود ذهن ما بیش از اندازه خسته نشود و از آموختن دلزده نشویم. بیا کمی بیشتر به جمله ی پایانی پاراگراف قبل دقت کنیم، همچنین اگر به فرزندان خود به روش جذاب، با علاقه و شور و شوق موضوعات آموزشی و علمی را آموزش دهیم و پس از انجام درست تکالیف و یادگیریشان جایزه ای را برایشان در نظر بگیریم باعث تشویق و ایجاد انگیزه در آنها به علم آموزی و یادگیری بیشترشان می شود؛ این کار را می توان در جهت شکوفایی و تقویت خلاقیت و نوآوری آنها نیز انجام داد
همانطور که گفته شد نکته قابل توجه این است که یکی از نتایج و پاداش های آموختن علم اگر ادامه دار باشد کشف و به وجود آوردن چیزهای جدید است و رسول خدا(ص) ما ایرانیان را مورد توجه ویژه خودش قرار داده است: “اگر علم در ثریا باشد مردانی از سرزمین پارس به آن دست پیدا خواهند کرد”، پس می توان به نتایج جدیدتری هم رسید و چیزهای جدیدی کشف و اختراع کرد مخصوصا با این استثنائی که ایشان برای ما ایرانیان قائل شده اند، اگر ذهن خود را باز بگذاریم و آزاد اندیش باشیم و بدانیم می توان به نتایج جدیدتری رسید. “هر که با علما بسیار مجالست نماید سخنش و بیانش در بیان حقایق آزاد و روشن خواهد شد و ذهن و اندیشه اش باز و توسعه می یابد و بر معلوماتش افزوده می گردد و به سادگی می تواند دیگران را هدایت نماید/ امام حسن مجتبی(ع)”
امام رئوف*امام رضا(ع)* و امام حسن عسکری(ع) گفته اند: “عبادت به فراوانی نماز و روزه نیست، بلکه عبادت تفکر در امر خدای والاست*در قدرت بی منتهای خداوند در امور مختلف*“. چرا؟ چون خداوند تمام عالم هستی را به خاطر هر یک از ما آفریده است تا در آفریده های او تأمل کنیم و بیندیشیم و حکمت ها و دانش ها را کسب کنیم، این کار باعث خردپروری ما می شود که اگر به آن عادت کنیم خیلی موضوع جذابی است و باعث رسیدن به نتایج جدیدتر می شود. “با خرد است که هر دو سرا به دست مى آید و هر که از خرد محروم باشد از هر دو سرا محروم شود. لازم است که اندیشه کنید زیرا فکر کلیدهای درهای حکمت است/ امام حسن مجتبی(ع)”
حال سوالی پیش می آید: آیا می توانیم علم بدون مرز تولید کنیم، علمی که به درد همه در هر کجای این سیاره بخورد؟ بله، این مسیر هنوز خلوت است و کُلی چیزهای جدید برای کشف و خلاقیت و نوآوری و اختراع وجود دارد اما اگر جلوی خلاقیت و نوآوری و اختراع را نگیریم و اجازه دهیم در زمینه های مختلف شکوفا شوند
برای مثال اگر قرار است گردشگری داخلی و خارجی در تمام نقاط کشور و روستاها راه بیفتد بار آن بر روی دوش علم و آموزش، خلاقیت و نوآوری است تا برای سفرهای داخلی و گردشگران خارجی جذابیت ایجاد شود، به خاطر همین است در کشورهای دیگر خلاقیت و نوآوری ارزش زیادی دارد و کسب و کارهای بزرگی متناسب با عصر کنونی مانند گوگل و آمازون و… متولد می شوند و رشد می کنند اما در کشور ما کمی سخت است چون باید آن را با فرهنگ و دین تطبیق بدهیم که خیلی هم خوب است ولی از طرفی در این بین باید جواب ده ها نفر را هم بدهیم
بنابراین همانطور که گفته شد یکی از نتایج علم کشف و به وجود آوردن چیزهای جدید است. البته همانطور که گفته شد این کار کمی سخت است، جدا از اینکه خودباوری، اعتماد به نفس و شجاعت بالایی می خواهد ممکن است مورد آزار و اذیت خودی و غیر خودی قرار بگیریم، ممکن است مورد تمسخر و دست کم قرار گرفته شدن و… قرار بگیریم، که به نظر این موارد یک چیز کاملا طبیعی در این مسیر است. مسیر خلاقیت و نوآوری و کشف و به وجود آوردن چیزهای جدید*اختراع* انگار یک فرآیند است که باید آن را طی کنیم؛ آرتور شوپنهاور جمله ی جالبی در این مورد دارد: “حقیقت از هر نوعی که باشد از سه مرحله گذر می کند: ۱- ابتدا آن را به تمسخر می گیرند، ۲- سپس با خشونت با آن مخالفت می کنند، ۳- و دست آخر آن را به عنوان چیزی که بدهی و مسلم است می پذیرند”
الان این سخن چه مشکلی دارد که به شیوه ای جذاب ایجاد شده و گیرایی محتوا را بالا برده است!، یا این حدیث!، تازه این موارد بخشی کوچک از یک خلاقیت هستند، کو تا به زبان بیش از ۲۰۰ کشور ایجاد شوند و بهتر و بیشتر و جذاب تر شرح داده شوند! و یا دیگران ترغیب شوند تا زبان فارسی را برای خواندن آنها یاد بگیرند!. خلاصه راه خیلی دراز است, از طرفی باید ضرورت های زمانه خود را هم بشناسیم و درک کنیم، خواهشا با تندروی و دست اندازهای بی مورد و چسباندن وصله های ناجور دشوارترش نکنیم و بگذاریم افرادی که دستی در کارهای خلاقانه و نوآورانه و بسترسازی در این زمینه های جدید و نو دارند کارشان را انجام دهند و آنها را از این مسیر دلزده و دلسرد نکنیم؛ به اندازه ی کافی از غیر خودی ها ضربه می خوریم. کار هنری ظرافت های خاص خودش را دارد و روحیه هنرمند و کسانی که در این عرصه هستند هم حساس است، پس آنها را در این گیرودار با حرف های خود آزار ندهیم تا پروانه ی آموخته های ارزشمند فرهنگی و دینی از پیله رها شود و در همه جای دنیا پرواز کند و این حصر شکسته شود. اگر هم فردی جایی اشتباهی کرد و یا دارد, کاری ندارد، آن اشتباه را در کارش به خودش بگوییم تا توضیح دهد منظورش چه بوده، اگر قانع نشدیم آن وقت اصلاحش کند, نه اینکه سریع دست و پایش را بگیریم و مثل خیلی از افراد دیگر پرتش کنیم در آتش تهمت ها و افتراها که مابقی افراد علاقه مند را هم در این مسیر ارزشمند بترسانیم؛ البته گاهی نمی شود کاری کرد, خدا را چه دیدیم شاید آتش گلستان شد. “هیچ بلایی نیست مگر اینکه در آن از طرف خدا نعمتی است/ امام حسن عسکری(ع)”
گفت آن یار کز او گشت سرِ دار بلند؛ جُرمش این بود که اسرار هویدا میکرد/ حافظ
همه ی ما تا حدودی می دانیم چقدر شمس و مولانا را آزار دادند؛ گفته شده مولانا شمس را گفت: “پس زخمهامان چه؟” و او پاسخ داد که: “نور از محلِ آنها وارد میشود”. بنابراین در مسیر علم آموزی و سپس کشف و به وجود آوردن چیزهای جدید باید این سختی ها را هم پشت سر بگذاریم. اگر به این موضوع علاقه داری و می خواهی با زندگی شمس و مولانا به درستی آشنا شوی این پادکست را دنبال کن تا برای یک بار به درستی و به صورت جذاب با مولانا و شمس آشنا شوی, دو قسمت اول را که گوش دهی شیفته ی آن می شوی؛ سازنده این پادکست زحمت زیادی برای آن کشیده است که واقعا جای تقدیر، تشویق و تشکر دارد
هر که هستی جانم, خواستی پس از علم آموزی کار جدید، خلاقانه و نوآورانه انجام دهی باید طاقت این چیزها را هم داشته باشی، قرار است کاری را انجام دهی که حتی خیلی ها جرأت قدم زدن در مسیرش را هم ندارند و یک سری چیزها هست که در سختی می شود آنها را یاد گرفت، فقط باید ایمان، باور، اعتماد به نفس و شجاعت داشته باشی که گذرنامه ی عبور از این مسیر ارزشمند و هیجان انگیز برای رسیدن به خواسته های با ارزشت هستند تا بتوانی از موانع عبور کنی؛ باید علم آموزی کنی، بیندیشی، آزمون و خطا کنی تا در نتیجه چیزهای جدید کشف و اختراع نمایی و روزی به خودت خواهی گفت: “آسان نبود ولی ارزشش را داشت و انجامش دادم” و بعد یک داستان فوق العاده برای تعریف کردن خواهی داشت
می توانی برای ایجاد انگیزه در خودت یک کار دیگر هم انجام دهی، به کسی که برایت خیلی با ارزش است قولی بده، به یکی که در تاریکی بال پرواز بهت داد و کمکت کرد در زندگی دست هایت را روی زانو بگیری و بلند شوی، حال هر کسی که هست فرقی نمی کند، پدر، مادر، همسر، دوست، مدیر کسب و کارت، پدر و یا مادر معنویت، هر کسی که برایت با ارزش است در قلبت به او بگو: “ناامیدت نمی کنم”، بعد دوباره بیشتر به خدا توکل کن و راهت را ادامه بده، آن موقع می توانی انگیزه ی خوبی برای ادامه ی مسیر علم آموزی منحصر به فرد خودت پیدا نمایی و خلاقیت و نوآوری هم نشان بدهی و به کشف و اختراع چیزهای جدید هم بپردازی و کارهای جدید و نویی انجام دهی
دیگر چه مواردی پس از علم آموزی باعث کشف و اختراع چیزهای جدید می شود؟
سوال پرسیدن: سوال پرسیدن چه از خود و چه از دیگران خیلی مهم است چون باعث می شود در ذهن خود به جستجوی پاسخ باشیم و اگر خوب اندیشه و جستجو کنیم قطعا دیر یا زود به نتایج جدیدتر خواهیم رسید. “کسی که عادت سوال و حالت پرس و جو دارد مثل آن است که نصف علم ها را فرا گرفته باشد/ امام حسن مجتبی(ع)”
همفکری: مشورت و همفکری نیز در موضوعات مختلف باعث رسیدن به راه حل های بهتر می شود. “هیچ گروهی در کارها با یکدیگر مشورت نکرده اند مگر آنکه به رشد فکری و عملی و… رسیده اند/ امام حسن مجتبی(ع)”
داشتن ذهنی خالی از دغدغه های بی مورد: وقتی چیزهای بی مورد را از ذهنمان پاک می کنیم و روی موضوعات مهم علمی مطالعه و فکر می کنیم به مرور زمان باعث رسیدن به نتایج بهتر و جدیدتر می شویم
رویکرد مأموریت+ بررسی ریشه ای موضوعات مختلف در مسیر موفقیت به زبان ساده است تا از ریشه مشکل شناسایی و حل شود و موفقیتی پایدار و در حال رشد برای عموم مردم به دست بیاید, پس اجازه بده رمز و راز کار خودم را هم بگویم که چگونه خوب و بد را تشخیص می دهم و برخی اتفاقات را متوجه می شوم و مقالاتی با نظم و اینگونه می نویسم, البته اگر باز به پای ریا کاری گذاشته نشود و از آن طرف هم عده ای نگویند فلان و بیسار
در یک خانواده ی معمولی رشد کردم که همیشه علاقه مند به آموختن موضوعات جالب و مرتبط به زندگی بودم، پس علاقه مند بودن به آموختن خیلی مهم است
کتاب های مختلفی را در زمینه رشد و موفقیت خواندم. به کتاب قرآن کریم رسیدم، ۱- در قرآن کریم آیاتی وجود دارد در مورد تأمل و تفکر بر روی خود آیات قرآن؛ به این مورد دقت کردم، کلا اهل دقتم و کتاب های قبلی دیگر را هم با دقت می خواندم تا نکته های مهم را متوجه شوم و در مورد قرآن این مورد را بیشتر مد نظر قرار دادم. ۲- این جمله نیز خیلی بر رویم تأثیر گذاشت: “قرآن را آن چنان بخوان که گویا بر تو نازل شده است و خدا با تو سخن می گوید”. چندین بار در طول این سال ها معانی قرآن را خواندم با توجه به این دو نکته ای که گفته شد، بعد به نوعی دو دعا را پیدا کردم که همیشه آنها را بعد از نماز یا هر وقت به ذهنم می رسیدند با خود می گفتم: “و دائم بگو: پروردگارا بر علم من بیفزا/ طه- ۱۱۴” و “تو ما را به راه راست هدایت فرما/ فاتحه- ۶”. خب این دو آیه اگر واقعا اعتقاد داشته باشیم هم علم ما را زیاد می کند و هم مسیر زندگی را به ما نشان می دهد که موضوعات بسیار مهمی در زندگی هر یک از ما هستند. البته این موضوع یک روز و دو روز و یک ماه و یک سال نیست، بحث بیش از چندین سال تکرار آنهاست و همچنین ترکیب با آنچه در مقالات قبل گفته شد. در کل وقتی می گویم این دین جواب می دهد واقعا جواب می دهد چون خودم نتیجه گرفته ام به خاطر همین است که تأکید می کنم و از آن می گویم و برای خداوند هم هیچ فرقی ندارد کجا هستیم، که هستیم و چه شرایطی داریم
بعد از انجام آنچه گفته شد، به مرور زمان مثلا یک دفعه مطالبی را به ذهنت می اندازد، یک دفعه صفحه ی شبکه ی اجتماعی را باز می کنی و ویدیو و تصاویری را می بینی که مرتبط است با تو، وارد یک کانال می شوی که خیلی کم به آن سر می زدی و دوباره همان اتفاق برایت می افتد؛ تلویزیون را روشن می کنی تا اخبار ببینی یک دفعه روی شبکه دیگری می روی و می بینی سخنرانی در حال پخش است و قید اخبار را می زنی و…. اینها داستان های علمی تخیلی نیستند، واقعیت هستند اگر قلبمان بیدار باشد. “هر که در نهان برادر خود را پند دهد او را آراسته و هر که آشکارا برادرش را پند دهد او را کاسته. هرکس دوست و برادر خود را محرمانه موعظه کند او را زینت بخشیده و چنانچه علنی باشد سبب ننگ و تضعیف او گشته است/ امام حسن عسکری(ع)”
جز صراحی و کتابم نبود یار و ندیم؛ تا حریفان دغا را به جهان کم بینم/ حافظ
اخلاص، اخلاص، اخلاص؛ این را با آرامش قلبیِ عمیق و عجیبی دارم می نویسم. هر کاری خواستی انجام دهی اول خالصانه نیت کن برای رضای خدا باشد، مهم نیست چه کسی هستی خدا کمکت می کند، در مسیری که در این مقاله گفته شد برای علم آموزی و خلاقیت و نوآوری و کشف و اختراع چیزهای جدید در مسیر منحصر به فرد خودت, نگران هیچ چیز هم نباش، اجازه بده هر که هر صفحه ای که می خواهد پشت سرت بگذارد، خیالت راحت، حسابشان با خداست
خلوت با خدا و خود برای فکر بر روی موضوعات علمی: این موضوع هم خیلی مهم است. متأسفانه بیشتر آموزش هایی که داده می شوند ما را تشویق می کنند مدام در ارتباط با همه باشیم, در غیر اینصورت منزوی و گوشه گیر هستیم، اما این رویکرد با سنت بزرگان دینی، فرهنگی و علمی ما در تضاد است و باید ساعت هایی را با خدا و خود خلوت کنیم و به مطالعه و اندیشه در مورد موضوعات مختلف بپردازیم، مخصوصا موضوعاتی که به آنها علاقه داریم، آن وقت خداوند هم کمکمان می کند تا به عملکرد و نتایج بهتری دست یابیم. “کسی که با خدا مأنوس باشد از مردم گریزان گردد/ امام حسن عسکری(ع)”؛ شرح و تفسیر این احادیث کاری ندارد و برای روزگار کنونی ما مردم مهم و لازم هستند که باید در مورد آنها به درستی بدانیم و چه خوب است اگر افراد دانش آموخته در زمینه ی مسائل دینی این احادیث واقعا ارزشمند و مفید را دوباره باب کنند
شهدا رفتند و هنوز بسیاری در حال دفاع هستند تا ما در این امنیت بنشینم و علم بیاموزیم، سپس ابعاد مختلف زندگی مان را بسازیم تا زندگی خوبی داشته باشیم و خود را برای جاودانگی مان آماده کنیم؛ سر به سر هم نگذاریم و انرژی خود را بیهوده هدر ندهیم تا مشکلات باقی مانده را حل کنیم و از کشور و دین مان به روش های مختلف دفاع کنیم و آن را بسازیم و حفظ کنیم و شکوفا نماییم. باید برای این موضوعات گوش شنوایی داشت و دریانورد ماهری شد که علم آموزی نقش مهمی در این موارد دارد
دست هاشان بسته، چشم ها اما باز؛ سوى دین و میهن، سوى نسلى پُر راز/ محمد سعید نسیمی
ببخش که این مقاله طولانی شد اما اگر به آنچه گفته شد عمل کنی از فواید با ارزش آن بهره مند می شوی/ هفته ی خوبی پیش رو داشته باشی.
۱۴۰۱/۷/۸
منبع:
مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا