اهمیت برنامهریزی و اصول انجام آن
بیداری وجدان
1402-08-05
با نوجوان‌مان چگونه رفتار کنیم تا به بهترین شکل موجب رشد او شویم؟
1402-08-05
یکی از مهم‌ترین کارهایی که باعث می‌شود در زندگی رشد و پیشرفت داشته باشیم برنامه‌ریزیی است و بدون آن رسیدن به همه‌ی کارهای روزانه و خواسته‌هایی*اهداف، رویاها و آرزوها* که در زندگی داریم ممکن نمی‌شود
انجام برخی کارها در طول روز و هفته زمان مشخص خود را دارند، سر کار و کلاس درس حاضر شدن، جلسات کاری، انجام تکالیف، مهمانی، تفریح، وقت گذاشتن برای هر یک از اعضای خانواده، انجام کارهای منزل؛ با برنامهریزی است که می‌توان به هر یک از آنها رسید و از طرفی وقت خالی خود را نیز برای استراحت و انجام کارهای دیگر به درستی مدیریت نمود
مدیریت زمانی که با ابزار دیجیتال و در فضای مجازی و رسانه‌های دیگر و با دوستان‌مان می‌گذرانیم نیز با برنامهریزی ممکن می‌شود تا آنها را مدیریت کنیم و اولویت‌های مهم زندگی خود را فراموش نکنیم؛ اگر برنامهریزی نداشته باشیم این موراد زمان زیادی را از ما می‌گیرند و به جای تأثیر مفید, تأثیر منفی بر روی ما خواهند گذاشت
یادگیری این مهارت ارزشمند و انجام آن کمک می‌کند با وجود کارهای مختلفی که باید در طول روز انجام دهیم, مدیریت زمان خوبی داشته باشیم و به همه‌ی کارهای مهم خود برسیم و چیزی را فراموش نکنیم و از قلم نیندازیم. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که ۱۰ دقیقه وقت گذاشتن برای برنامهریزی کارهای مختلف می‌تواند تا ۲ ساعت در زمان صرفه‌جویی کند
اما برنامهریزی چیست؟ برنامهریزی یک فرایند فکری مستمر و دائمی است و اندیشیدن و مشخص نمودن مسیر، بررسی همه‌ی جوانب و اولویت‌بندی درست مراحل لازم پیش از انجام هر کار می‌باشد تا طبق برنامه‌ای منظم و در زمان مناسب به خواسته‌های‌مان و کارهایی که در طول روز داریم برسیم و یا مسائل و مشکلاتی که داریم را حل نماییم. این کار به شفاف‌تر شدن مسیر، پیش‌بینی آینده و ساختن آن نیز تا حدود زیادی کمک می‌کند
به همین خاطر بعد از مشخص نمودن خواسته‌ها، کارهای روزانه و احتمالا مسائل و مشکلاتی که در زندگی داریم, برنامهریزی از مهم‌ترین فعالیت‌های لازم برای دستیابی به نتایج مطلوب است
چگونه برنامهریزی خوب و کارآمدی داشته باشیم؟
خواسته‌های خود را در ابعاد مختلف زندگی*شخصی، خانوادگی، کاری و اجتماعی* مشخص کنیم و هر یک از آنها بنویسیم
هر شب کارهای روز بعد را به ترتیب اولویت مشخص کنیم و هر کدام از آنها را یادداشت نماییم
اگر مسئله و مشکلی در ابعاد مختلف زندگی داریم نیز هر یک از آنها را مشخص کنیم و بنویسیم
بعد از این مراحل باید مشخص کنیم برای رسیدن به هر یک از خواسته‌ها، کارهای روزانه و رفع هر یک از مسائل و مشکلات, به صورت واقع‌بینانه دقیقا باید چه کارهایی را به ترتیب اولویت، در چه زمانی*ساعت، روز، هفته و ماه* انجام دهیم و آنها را هم در کنار هر یک از موارد یادداشت نماییم
سپس تلاش کنیم تا طبق این برنامهریزی به آنچه مد نظرمان هست در طول روز، هفته، ماه و یا سال برسیم
نکته‌ای که وجود دارد این است که اگر طبق برنامهریزی که انجام داده‌ایم, پس از تلاش و بررسی متوجه شدیم در زمان مناسب به برخی از کارهای‌مان نرسیده‌ایم, جای نگرانی نیست، باید بسته به زمان انجام کارها, برای روز، هفته و یا ماه بعد آنها را در نظر بگیریم و بیشتر و بهتر تلاش کنیم تا به کارهای باقی‌مانده برسیم و عقب افتادگی‌های احتمالی را جبران کنیم
برخی از فوایدی که برنامهریزی در کوتاه‌مدت و بلندمدت برای‌مان دارد موارد زیر می‌تواند باشد:
حفظ تعادل بین ابعاد زندگی
شفاف شدن مسیری که باید آن را طی کنیم
تصمیم‌گیری بهتر و انتخاب بهترین راه‌حل‌ها
کنار گذاشتن کارهای پیش پا افتاده، غیر مهم و وقت‌گیر
تعهد پیدا کردن به انجام هر یک از کارهای مهم و ارزشمند
جلوگیری از اهمال‌کاری
افزایش احتمال رسیدن به همه‌ی کارهای روزانه، خواسته‌هایی که در زندگی داریم در زمان مناسب و بهتر حل نمودن مسائل و مشکلات
فراموش نکردن کارها و ترتیب اولویت آنها
انجام منظم هر یک از کارهایی که باید انجام دهیم
استفاده صحیح از داشته‌هایی که داریم
افزایش بهره‌وری و کارایی
مدیریت بهتر کارهایی که باید انجام دهیم
صرفه‌جویی در زمان
سنجیدن میزان پیشرفت
ایجاد انگیزه برای انجام کارها
داشتن سبک زندگی منظم، هدفمند، آرام و شادتر
و در نتیجه رسیدن به کارهای روزانه، خواسته‌ها و همچنین حل مسائل و مشکلات در زمان مشخص
برای اینکه به برنامهریزی اهمیت بدهیم بهتر است فواید بسیار زیاد آن که برخی‌شان در بالا نام برده شدند را به خاطر داشته باشیم
بسیاری از افرادی که در زندگی موفق نیستند تصور می‌کنند انجام کارهای مهم روزانه، رسیدن به خواسته‌ها، حل مسائل و مشکلاتی که دارند و داشتن یک زندگی خوبِ فعال و پویا, کار غیر ممکنی به نظر می‌رسد, اما اینگونه نیست و برنامهریزی این توانایی را به همه‌ی ما می‌دهد تا تنبلی را کنار بگذاریم، به کارهای مهم روزانه و آنچه در زندگی می‌خواهیم در زمان مناسب برسیم و مسائل و مشکلات خود را نیز به درستی و در زمان مناسب حل کنیم
از طرفی گاهی از صبر برداشت‌های اشتباهی می‌شود و اهمیت ندادن به داشتن زندگی هدفمند و برنامهریزی در جهت آن, روزی موجب حسرت خوردن می‌شود؛ جمله‌ی جالب و قابل تأملی در این مورد وجود دارد: “آره خب, با صبر می‌رسیم به رویاهامون, ولی من دوچرخه رو تو ١٠ سالگی می‌خواستم”. تلاش و صبر را باید هم زمان با هم داشت تا در زمان مناسب به کارهای مهم و خواسته‌های‌مان برسیم و مسئولیت تام این موضوع تمامآ بر عهده‌ی خودمان است چون اگر برنامهریزی را جدی بگیریم، اراده‌ی قوی داشته باشیم و تلاش کنیم, در زمان مناسب به نتایج خوب آن می‌رسیم و اگر آن را پشت گوش بیندازیم و به انجام آن پایبند نباشیم رشد و پیشرفتی هم نخواهیم داشت و به کارهای غیر مهم مشغول می‌شویم و عمر و دیگر داشته‌های خود را هدر می‌دهیم
اینکه چرا افراد موفق در زمینه‌های مختلف توانسته‌اند به خواسته‌هایشان برسند و با وجود مشغله‌ی فراوان, کارهای مختلفی را در طول روز انجام می‌دهند یکی از دلایل مهم آن برنامهریزی درست و دقیق آنها می‌باشد که با انجام این کار ارزشمند است که موجبات رشد و پیشرفت مداوم خود را فراهم می‌کنند، اگر اینگونه نبود حافظ این مِصرَع را نمی‌سرود “نیلِ مراد بر حسبِ فکر و همت است”
توجه داشتن به الگوهای الهی و کاری کمک می‌کند ما هم مانند آنها برنامهریزی خوبی در زندگی داشته باشیم و به آن اهمیت بدهیم
امام علی(ع) با وظایف متعدد و سنگینی که در زندگی داشتند به همه‌ی کارهای خود می‌رسیدند، ایشان سخنان گوناگونی در مورد برنامهریزی دارند که راهگشای مسائل مختلف است و اهمیت آن را متذکر می‌شوند: “تدبیر و برنامهریزی قبل از کار باعث مصونیت از لغزش و خطا است”، “آن کس که به امور غیر مهم خود را مشغول سازد مهم‌تر را از دست می‌دهد”، “با برنامهریزی نیکو, فقر *و کمبود امکانات* وجود نخواهد داشت”، “نداشتن برنامه‌ی صحیح در زندگی نیازمندی و فقر به بار می‌آورد”، “*امکانات* کمی که با تدبیر مورد استفاده قرار گیرد از *امکانات* بسیاری که با اسراف همراه باشد ماندگارتر است”، “آینده‌نگری *برنامهریزی* برای آینده اطمینان و آرامش دل‌ها را به همراه دارد”، “تأمل کن تا دوراندیش باشی، هنگامی که جوانب کار روشن شد قاطعانه آن را انجام بده”، “پیروزی با دوراندیشی *برنامهریزی* و اراده‌ی پایدار به دست می‌آید”، “پایداری و قوام زندگی به برنامهریزی نیکوست و وسیله‌ی رسیدن به آن مدیریت صحیح است”، “سزاوار است مومن را سه زمان باشد: زمانی که در آن با پروردگارش راز و نیاز کند و زمانی که هزینه‌های زندگی را تأمین کند و زمانی را به خوشی‌های حلال و زیبا اختصاص دهد”، “بزرگ‌ترین دلیل بر خردمندی برنامهریزی پسندیده است” و…
گفته شده “امام خمینی(ره) برای تمامی ساعات شبانه‌روز خود برنامه‌ای خاص داشتند. مطالعه، عبادت، دعا و نیایش، ملاقات‌ها، رسیدگی به امور مسلمانان جهان، استراحت، اوقات فراغت، امور شخصی و خانوادگی، ارتباط با شخصیت‌ها، حالات عاطفی و برخوردهای خانوادگی همه برنامهریزی شده و زمانی روشن و معین داشتند و همین استفاده صحیح و اصولی و حساب شده از اوقات, موجب گردیده بود که امام از تمامی لحظه‌های عمر پُر برکت خود به نحو شایسته‌ای بهره گیرند. فعالیت‌های علمی و آموزشی امام در خانه برنامهریزی شده بود، ساعتی را به مطالعه کتاب‌ها و متن‌هایی که خواندن آنها برای تدریس ضرورت داشت اختصاص می‌دادند، ساعاتی را برای کتاب‌ها، نوآوری‌ها و مطالب جدیدی که به دستشان می‌رسید در نظر گرفته بودند و اوقاتی را به مطالعه‌ی عادی می‌پرداختند. بعد از ماجرای تأسف بار شهادت آیت‌الله سید مصطفی خمینی, امام به خانه برگشت، آن وقت زمانی بود که باید مطالعه‌ی خاص خود را می‌نمودند، مرحوم حاج احمد آقا می‌گوید: من می‌دانستم که امام تا چه صفحه‌ای از کتابی را که در آن ساعت مشغول مطالعه بودند خوانده‌اند، روز قبل از شهادت برادرم دیده بودم وقتی آقا از سر مزار برگشتند به اندازه‌ی روزهای عادی آن کتاب را مطالعه کردند و به کار دیگری پرداختند، یعنی حتی چنین مصیبت بزرگ و اندوه‌باری نظم و برنامهریزی امام را برهم نزد”
محمد بن حمزه سروری می‌گوید: “توسط ابوهاشم جعفری که با هم دوست بودیم نامه‌ای به محضر امام عسکری(ع) نوشته و درخواست کردم که آن حضرت دعا کند تا خداوند متعال در زندگی من گشایشی ایجاد بفرماید. وقتی که جواب را توسط ابوهاشم دریافت کردم آن حضرت نوشته بود: “پسر عمویت یحیی بن حمزه از دنیا رفت و مبلغ صد هزار درهم ارث باقی گذاشت و این درهم‌ها بر تو وارد می‌شود *به ارث به تو می‌رسد* پس خدا را سپاس‌گزاری کن و بر تو باد به میانه‌روی و از اسراف بپرهیز که اسراف از رفتار‌های شیطانی است. بعد از چند روزی پیکی از شهر حران آمده و اسنادی را مربوط به دارایی پسر عمویم به من تحویل داد. من با خواندن نامه‌ای که بین آن اسناد وجود داشت متوجه شدم که پسرعمویم- یحیی بن حمزه دقیقا همان روزی فوت کرده است که امام علیه السلام آن خبر را به من داد. به این ترتیب از تنگدستی و فقر رهایی یافته و بعد از ادای حقوق الهی و احسان به برادر‌های دینی‌ام طبق دستور امام علیه السلام زندگی خود را بر اساس میانه‌روی تنظیم نموده و از اسراف و ولخرجی پرهیز نمودم و به این ترتیب زندگی‌ام سامان یافت در حالی که در گذشته فردی مبذر*ولخرج* و اسراف‌کار بودم”
ابوالفضل بیهقی با برنامهریزی که داشت توانست کتاب شناخته شده‌ی تاریخ بیهقی را به بهترین شکل بنویسد و دیگر نویسندگان در زمینه‌های مختلف نیز با برنامهریزی توانستند آثار خود را کامل کنند
همه‌ی افراد خوداشتغال، کارآفرین و تولیدکنندگان موفق با برنامهریزی توانسته‌اند کسب و کار خود را راه‌اندازی نمایند، آن را حفظ کنند و سپس با افزایش فروش و تولید محصولات با کیفیت موجب اشتغال بیشتر و صادرات و ارزآوری را فراهم نمایند و نام کسب و کار و محصولات خود را جهانی کنند
همچنین تمام افرادی که زندگی متوسط و خوبی دارند نیز با برنامهریزی درست توانسته‌اند شرایط خوبی را برای خود بسازند و از آن رضایت داشته باشند
اگر برنامهریزی یکی از روتین‌های روزانه، هفتگی و ماهانه‌ی‌مان شود تأثیر زیادی در رشد و پیشرفت‌مان در ابعاد مختلف زندگی خواهد داشت، هیچ چیز هم جای آن را نمی‌گیرد، این یک مهارت و عادت بسیار خوب و سالم می‌باشد که با ایجاد آن به مرور زمان زندگی‌مان بهبود پیدا می‌کند و موجبات رشد و پیشرفت اعضای خانواده و افراد مختلف جامعه نیز فراهم می‌شود.
۱۴۰۲/۸/۵
منبع:
مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا
Related posts
کمپین"دست های مهربان" سایت مأموریت+.