اندیشه‌ورزی به معنای تأمل و تفکر در مورد موضوعات و مسائل مختلف است و کمک می‌کند درک و شناخت درستی نسبت به هر موضوع داشته باشیم، هر چیز را به وضوح تشخیص دهیم و آنچه درست است را بپذیریم و انتخاب کنیم و از فواید خوب آن بهره‌مند شویم

در طول شبانه‌روز تصمیماتی که می‌گیریم، کارهایی که انجام می‌دهیم، باورها و ارزش‌هایی که داریم و هر محصولی که از آن استفاده می‌کنیم و از نتایج خوب آن بهره‌مند می‌شویم نشان از اندیشه‌ورزیی می‌باشد که بر روی آنها تأثیرگذار بوده است

از طرفی به صورت طبیعی میل به دانستن نیز در ما وجود دارد و روزانه در معرض سخنان و گفته‌های مختلفی هستیم و هر فرد در مورد موضوعی نظری دارد که نیاز است بتوانیم درست و غلط بودن آنها را تشخیص دهیم که این کار با اندیشه‌ورزی ممکن می‌شود

با این ویژگی عملکرد بسیار بهتری در مراحل و ابعاد مختلف زندگی خواهیم داشت، به استقلال فکری می‌رسیم، حل مسائل مختلف آسان‌تر می‌شود، استعدادهای‌مان را شکوفا می‌کنیم، کمتر دچار اشتباه می‌شویم و از طرفی اندیشه‌ورزی فکرهای نو و خلاقیت‌های تازه و راه‌حل‌های بهتر را به وجود می‌آورد و به هر چیز تازگی می‌بخشد؛ چون ویژگی و فایده‌ی اصلی اندیشه‌ورزی عبور از سطحی نگری، تعصبات، کج اندیشی‌ها، مطلق اندیشی، جزم گرایی و تحجرات و یکسونگری‌های مختلف می‌باشد که راه ظهور و بروز اندیشه‌های جدید و کارهای نو را می‌بندند، در نتیجه اندیشه‌ورزی راه گشودن و عبور از بن‌بست‌ها و به وجود آوردنده‌ی چیزهای نو و بهتر شدن امور مختلف انسان و زندگی‌مان را بر عهده دارد

از طرفی اندیشه‌ورزی در قوام و دوام جوامع نیز تأثیر دارد، یعنی جامعه‌ی فعال و پویا و بالنده موجب رواج و رونق و گسترش اندیشه‌‌ورزی می‌شود و در نتیجه پیشرفت و ترقی و نشاط و تازگی جامعه را سبب می‌شود چون با اندیشه‌ورزی رعایت هنجارهای اجتماعی ممکن می‌شود و راه‌‌های نو و افق‌های تازه نیز پیش روی جوامع مختلف گشوده می‌شوند و حل مسائل اجتماعی صورت جدید و راه حل بهتری پیدا می‌کنند

بنابراین بین اندیشه‌ورزی و داشتن زندگی خوب و رشد و پیشرفت در زمینه‌های مختلف رابطه‌ی مستقیمی وجود دارد که از دیرباز همراه انسان بوده است، میراث ارزشمندی که از بزرگان علمی و فرهنگی و دینی و از آموزه‌های کهن دست به دست چرخیده، نتایج درخشان خودش را به اثبات رسانده و به ما رسیده است

چگونه اندیشه‌ورزی‌مان را پرورش دهیم؟

آموختن و کسب دانش و علم از منابع معتبر، کنجکاوی، جستجوگر بودن، آزاداندیشی، سوال پرسیدن، بدون پیش‌داوری تجزیه و تحلیل و ارزیابی موضوعات مختلف و با لحن خوب گفتگو داشتن و بررسی دلایل منطقی و قانع کننده در مورد هر موضوع به تقویت اندیشه‌ورزی کمک می‌کنند تا با درک و شناخت خوبی که به دست می‌آوریم آن را در خود پرورش دهیم و اندیشه‌ورزی را به درستی مورد استفاده قرار دهیم

با اندیشه‌ورزی با نظرات و اندیشه‌های متنوع آشنا می‌شویم و آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم و دیدگاه وسیع و عمیقی نسبت به موضوعات مختلف پیدا می‌کنیم. در محیط خانواده، کار و در اجتماع نیز با این موضوع مواجه هستیم و با عقاید و دیدگاه‌های مختلفی آشنا می‌شویم که جالب و آموزنده هستند. وقتی بتوانیم با حفظ احترام، بدون غلبه بر دیگران و توجه به ناراحتی و غصه خوردن‌شان به حرف‌های ناگفته و نظرات و اندیشه‌های متنوع توجه نشان دهیم و آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم بهتر می‌توانیم آنچه برای خود می‌پسندیم را برای دیگری هم بپسندیم و با درکی خوب با افراد گوناگون کنار بیاییم و رشد کنیم و خود را جای دیگران بگذاریم چون شرایط زیست هر فرد، آموخته‌ها، تجربه‌ها و نوع طرز فکرها با هم تفاوت‌هایی دارند و هر کس می‌تواند طبق آنچه می‌داند درست است نظری داشته باشد و در نهایت با استفاده از آن, نتیجه‌ی دانسته‌های خود را در ابعاد مختلف زندگی خود ببیند

صالح و طالِح مَتاعِ خویش نمودند؛ تا که قبول افتد و که در نظر آید/ حافظ

در بخشی از گفتگوی اندیشه‌ورزانه, یا دیگران ما را راهنمایی می‌کنند که اگر نظر اشتباهی داشته‌ایم آن را اصلاح کنیم و یا ما آنها را راهنمایی می‌کنیم تا اگر نظر اشتباهی داشته‌اند و مایل بودند آن را اصلاح کنند و در این بین هیچ‌کس مجبور به پذیرش چیزی نیست و این حق طبیعی هر فرد است که آزادانه نظرات مختلف را بشنوند و نسبت به آنها هر طور مایل بود رفتار کند، به همین خاطر اجبار در پذیرش نوعی از طرز فکر کار درستی به نظر نمی‌رسد

این موضوع در عصری که در آن هستیم مخصوصا در خانواده که در مواجهه با آسیب‌های مختلف است اهمیت زیادی دارد، چون با اندیشه‌ورزی متوجه می‌شویم چه چیزهایی باعث حفظ و ماندگاری آن در کنار هم می‌شود و چگونه می‌توان با نظرات مختلف در محیط خانواده مواجه شد. اگر به این موضوع توجه نشود روابط بین والدین سرد می‌شود و گاهی حتی فرزند از بودن همزمان در کنار پدر و مادری که می‌تواند هر دو را برای همیشه داشته باشد و مثل بسیاری از خانواده‌های دیگر در کنار هم باشند به خاطر کوتاه نیامدن در برخی طرز فکرهای آنها, از بودن همزمان در کنارشان محروم می‌شود و این واقعا حیف نیست!؟؛ چون می‌توان با کمی کوتاه آمدن در برخی باورها و طرز فکرهایی که واقعا می‌شود آنها را برای چیزهای ارزشمندتری کنار گذاشت و فرصت داشتن و حفظ خانواده را هم از خود و هم از فرزند نگرفت و باعث ماندگاری همیشگی آن شد. این کار با اندیشه‌ورزی و توجه به موضوعات مختلف در آن ممکن می‌شود که نتایج خوبی را برای هر یک از افراد خانواده در بر خواهد داشت

در آموزه‌های الهی و دینی نیز که برای راهنمایی و پیشرفت انسان آمده است این موضوع جایگاه ویژه‌ای دارد و بر روی اندیشه‌ورزی اثربخش تأکید زیادی شده است و راه تشخیص درست از نادرست استفاده از توان فکری و اندیشیدن دانسته شده و دلیل داشتن زندگی خوب و بالندگی انسان این موارد می‌باشد. خداوند توانایی وسیع اندیشیدن را در اختیار انسان قرار داده است تا آزادانه راهنمای او باشد و راه درست و رسیدن به کمال را از راه‌های اشتباه و افتادن در بیراهه‌های مختلف که ضرر و زیان‌های گوناگونی برای فرد و دیگران دارند را تشخیص دهد. همانطور که بسیاری از آموزه‌های دینی تاکنون از نظر علوم مختلف ثابت شده‌اند که درست هستند. به همین خاطر توصیه شده نظرات و اندیشه‌های گوناگون از همه جای دنیا شنیده شوند و سپس با اندیشیدن در مورد آنها نیکوترین‌شان مورد انتخاب قرار بگیرند و از آنها استفاده شود

در طول تاریخ کشفیات و اختراعات بسیار زیاد و مختلفی که به دست دانشمندان و مخترعین مسلمان صورت گرفته است و هنوز هم ادامه دارد نتیجه‌ی عمل به آموزه‌های دینی می‌باشد که برای بشریت بسیار مفید بوده است. یک نمونه از آنها زکریای رازی می‌باشد که دانشمندی مسلمان بود و کاشف الکل، گردآورنده آثار ارزشمندی در زمینه پزشکی، طبیعت، فلسفه، ریاضیات و نجوم و… می‌باشد. رازی را پدر علم شیمی و بنیان‌گذار آن و یکی از شیمی‌دانان متنفذ جهان اسلام دانسته‌اند. این موارد و بسیاری افراد برجسته‌ی دیگر در زمینه‌های مختلف نشان می‌دهد اگر از آموزه‌های الهی و دینی استفاده شود تأثیر زیادی دارد چون در آن بر روی اندیشه‌ورزی در موضوعات مختلف تأکید زیادی شده است

مناسبت‌هایی مانند راهپیمایی اربعین که در آن بیش از ۲۰ میلیون نفر از سراسر دنیا و حتی از اقوام و ادیان مختلف در آن شرکت می‌کنند نیز نشانه‌ی اندیشه‌ورزی است که این راه نورانی با جاذبه‌ی زیادی که دارد افراد بسیاری را هر ساله به صورت خودجوش به سمت خود جذب می‌کند و نمادی از اتحاد و وحدت بشری در مقابل ظلم و ستم شناخته شده است. بسیاری به مسافران این راه خدمت می‌کنند و همه با هم در مسیر حفظ و ماندگاری ارزش انسانی و الهی قدم برمی‌دارند تا برای همیشه ماندگار باشد و با فداکاری‌هایی که شده و هنوز هم می‌شود دیگران در رفاه و آرامش زندگی کنند. حتی آنها که نتوانسته‌اند در آن حضور داشته باشند و با این مراسم آشنایی دارند وقتی با آنها صحبت می‌شود مشتاقند تا در این مراسم حضور داشته باشند و از راه دور دل‌های‌شان آنجاست

از توانایی‌هایی که در ما به ودیعه گذاشته شده است اندیشه‌ورزی می‌باشد و استفاده درست از این موهبت الهی ما را به سمت خردمندی، تعادل، آرامش و خلاقیت و رشد و بالندگی در زندگی سوق می‌دهد و جامعه‌ای پویا و سالم را نیز شکل می‌دهد و می‌سازد. از طرفی شرط پیشرفت افکار و تحولات عمیق در انسان و تکامل او این مورد دانسته شده است و هر جا اندیشه‌ورزی باشد رشد و پیشرفت و بالندگی و شور و شوق و تازگی نیز آنجا وجود دارد.

۱۴۰۳/۶/۹

منبع:

مأموریت+/ مقالات محمد کارگر مزرعه ملا